27 stycznia jako Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu został uchwalony w 2005 roku przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. To właśnie 27 stycznia 1945 roku wyzwolono obóz Auschwitz-Birkenau, w którym byli więzieni i mordowani obywatele niemal wszystkich krajów okupowanych przez Niemców, w zdecydowanej większości pochodzenia żydowskiego. Ponad 1,1 mln osób różnej narodowości nie doczekało wolności.

Obchody w Warszawie

Główne uroczystości odbędą się w poniedziałek na terenie dawnego obozu Auschwitz-Birkenau. Również stolica odda hołd ofiarom.

"Uroczystości pod Pomnikiem Bohaterów Getta, światło pamięci, przejazd symbolicznego tramwaju – to główne elementy warszawskich obchodów Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holocaustu, w które stolica włącza się po raz kolejny. Jest to niezwykle ważne, bo pomaga pielęgnować pamięć i służy edukacji. Stanowi też przestrogę przed nienawiścią, antysemityzmem i uprzedzeniami" – podkreśliła wiceprezydent Warszawy Aldona Machnowska-Góra.

Tegoroczne obchody pod pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie (ul. Zamenhofa/al. Sendlerowej) rozpoczną się o godzinie 13.00. W programie przewidziano m.in. modlitwę ekumeniczną, oficjalne składanie wieńców oraz występ artystyczny aktorów Teatru Żydowskiego.

Ratusz zachęca warszawiaków do włączenia się w upamiętnienie Ofiar Holokaustu poprzez zapalenie świecy w oknie o godz. 18.00.

Pusty tramwaj

27 stycznia, tak jak w poprzednich latach, ulicami Warszawy będzie jeździł pusty tramwaj oznaczony gwiazdą Dawida. Ma on przypomnieć mieszkańcom stolicy o żydowskich sąsiadach, którzy w czasie II wojny światowej zostali wymordowani w obozach zagłady i w gettach. Tramwaj będzie kursować w godzinach 12.00-18.00 trasą: pl. Narutowicza, Marszałkowska, Stawki, Popiełuszki, Metro Marymont, Okopowa, pl. Zawiszy, pl. Narutowicza.

Przed II wojną światową w Polsce mieszkała największa społeczność żydowska w Europie. W 1939 r., u progu inwazji Niemiec na Polskę, w stolicy mieszkało blisko 370 tys. Żydów, co stanowiło niemal 30 proc. ogółu mieszkańców miasta.

2 października 1940 r. decyzją szefa dystryktu warszawskiego Generalnego Gubernatorstwa, dr. Ludwiga Fischera wyznaczono obszar getta. Do jego ostatecznego zamknięcia doszło nieco ponad miesiąc później. Za murami znalazło się około 400 tys. Żydów. W kwietniu 1941 r., gdy do getta napłynęli przesiedleńcy z miasteczek dystryktu warszawskiego i grupa Żydów niemieckich, liczba ta wzrosła do 450 tys. osób.

22 lipca 1942 r. w getcie warszawskim rozpoczęła się tzw. Wielka Akcja, czyli deportacja tamtejszych Żydów do ośrodka zagłady w Treblince. W ciągu zaledwie dwóch miesięcy – do 21 września 1942 r., kiedy odjechał ostatni z transportów – zgładzono tam blisko 300 tys. warszawskich Żydów. Na obszarze zmniejszonego getta pozostało jedynie 60 tys. osób, zatrudnionych w przedsiębiorstwach produkujących na rzecz III Rzeszy lub mieszkających w getcie nielegalnie.

Getto zostało zlikwidowane w maju 1943 r. Po wywiezieniu pozostałych przy życiu mieszkańców do Treblinki oraz obozów w dystrykcie lubelskim zabudowa "dzielnicy żydowskiej" została na rozkaz Niemców zburzona.

Łączna liczba ofiar getta warszawskiego szacowana jest na ok. 400 tys. osób, z czego ok. 92 tys. zginęło lub zmarło w Warszawie (głównie ofiary głodu i chorób), a ok. 300 tys. w obozie zagłady w Treblince i w trakcie dwóch akcji wysiedleńczych. Dawni mieszkańcy getta stanowili także dużą część ofiar akcji "Erntefest" przeprowadzonej w obozach w dystrykcie lubelskim w listopadzie 1943.

Czytaj też: 80 lat temu wyzwolono były niemiecki obóz Auschwitz-Birkenau