Dyrektor Biblioteki Narodowej Tomasz Makowski i George Windsor Hrabia St Andrews podpisali umowę o przekazaniu starodruku w poniedziałek w Bibliotece Narodowej w Warszawie.

— To była historyczna chwila, jeden z rozproszonych obiektów wrócił do swojej biblioteki macierzystej. Polska Biblioteka Narodowa została otwarta 276 lat temu. To jedna z najstarszych bibliotek narodowych na świecie. W XVIII wieku, książka +L’histoire de Primaleon de Grece+ należała do jednej z największych wówczas bibliotek w Europie — powiedział Makowski.

Dyrektor Biblioteki Narodowej skierował w stronę hrabiego George'a Windsora wyrazy podziękowania oraz wyraził swoje wzruszenie. Zapewnił, że pamięć o darze hrabiego będzie trwać wieczyście. 

Dzieło Vázqueza wraca do domu

Markowski przypomniał też, że „biblioteka w większości została zniszczona — najpierw przez Rosjan, którzy wywieźli po trzecim rozbiorze polski książki z Warszawy do Petersburga, a potem, kiedy w części wróciły, zostały podpalone przez Niemców”.

— Poszczególnie obiekty, które znajdujemy w tak szlachetnych kolekcjach, pozwalają nam myśleć, że może za jakiś czas uda się nam chociaż część z nich odzyskać — powiedział Markowski.

Hrabia opowiadał po polsku, że miał szczęście natrafić na tę pierwszą księgę romansu rycerskiego „L’histoire de Primaleon de Grece” podczas swoich lat studenckich w Cambridge.

— Dopiero po wielu latach odkryłem jej pochodzenie, jako książki należącej do dawnej kolekcji wielkiego XVIII-wiecznego biskupa i bibliofila Józefa Andrzeja Załuskiego — wspominał Windsor.

Dodał również, że cieszy się, że może przyczynić się aby książka powróciła do swojego domu. Traktuje to jako wkład w odbudowę polskiego dziedzictwa kulturowego. 

Jak hrabia Windsor zdobył książkę Vázqueza?

Hrabia George Windsor powiedział, że trafił na książkę zupełnie przypadkiem ponad 30 lat temu, kiedy studiował w Cambridge. Kupił ją na targu z książkami, ponieważ, jak wspominał, interesował się wówczas romansami rycerskimi, literaturą renesansu.

— Cieszyła mnie bardzo długo, natomiast wiele lat później przyjrzałem się pieczęci i exlibrisowi i zauważyłem, do kogo ta książka należała. Zacząłem się interesować również historią Załuskich i ich kolekcją jak i losami książki. Z czasem odkryłem, jak wielkie ta książka ma znaczenie — wyjaśnił.

Swoje związki z Polską zawdzięcza swojemu dziadkowi, księciu Jerzemu, który w latach 30. był w Polsce, nawiązał wiele przyjaźni, m.in. z generałem Sikorskim. Powiedział, że on sam wiele lat temu, w związku ze swoim zainteresowaniem językami, kulturą i literaturą, uczył się polskiego i że nadal potrafi czytać po polsku.

O czym jest „L’histoire de Primaleon de Grece”?

„L’histoire de Primaleon de Grece” Francisco Vázqueza w przekładzie François de Vernassala i Gabriela Chappuisa został opublikowany w Lyonie w 1572 roku. Utwór został opublikowany po raz pierwszy w 1512 roku i jest kontynuacją wydanego w 1511 roku "Palmerín de Oliva".

Traktuje o przygodach hiszpańskiego rycerza Primaleóna i jego ukochanej Gridonii, przygodach jego brata Polendosa oraz historii miłości jego siostry Fléridy i angielskiego księcia don Duardosa. Niektórzy badacze uważają, że dzieło mogło być inspiracją dla Miguela de Cervantesa podczas tworzenia "Don Kichote z La Manchy".

Francuski przekład ukazał się w czterech tomach. Narodowa Książnica otrzymała pierwszy z nich.

Książka ze zbiorów Załuskich

Jak podaje BN, podarowany egzemplarz pochodzi ze zbiorów Biblioteki Rzeczypospolitej Załuskich Zwanej — pierwszej polskiej biblioteki narodowej. Biblioteka Rzeczypospolitej, założona w XVIII wieku przez Andrzeja i Józefa Załuskich, biskupów krakowskiego i kijowskiego, zamożnych i dobrze wykształconych bibliofilów, należała do największych i najważniejszych bibliotek europejskich. Na rozkaz carycy Katarzyny II zbiory zostały wywiezione z Warszawy do Petersburga, gdzie stały się główną kolekcją biblioteki carskiej. Duża część została zwrócona na wniosek Polski po odzyskaniu niepodległości w 1918 r.

George Windsor Earl of St Andrews jest członkiem brytyjskiej rodziny królewskiej, prawnukiem króla Jerzego V. Jest najstarszym synem i dziedzicem tytułu Edwarda księcia Kentu. Jest absolwentem Eton College oraz historii na uniwersytecie w Cambridge. Pracował w brytyjskiej służbie dyplomatycznej w Nowym Jorku i Budapeszcie oraz w domu aukcyjnym Christie’s jako specjalista w zakresie dawnej książki. Jest kanclerzem uniwersytetu w Bolton oraz członkiem rad wielu organizacji charytatywnych.

Czytaj też: Wystawa "Rzecz o Piłsudskim" otwarta w Warszawie