Jest skarga nadzwyczajna ws. naruszenia prawa własności mieszkańców kamienicy przy ul. Kazimierzowskiej 72 na Mokotowie. 

Skarga od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 24 czerwca 2019 r. została skierowana do Sądu Najwyższego. Na podstawie tego wyroku oddano osobom trzecim w użytkowanie wieczyste na 99 lat nieruchomość przy ul. Kazimierzowskiej 72 w Warszawie. Stało się to w sytuacji, gdy użytkowanie wieczyste może być ustanowione jedynie w odniesieniu do nieruchomości gruntowej stanowiącej wyłączną własność Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub związku jednostek samorządu terytorialnego.

– Orzekając, sąd pominął, iż co do części wyodrębnionych lokali w budynku przy ul. Kazimierzowskiej 72, przysługiwało prawo własności innym osobom. Współwłaścicielami byli Miasto Stołeczne Warszawa oraz właściciele wyodrębnionych lokali, co wykluczało ustanowienie użytkowania wieczystego na rzecz powodów – przekazał rzecznik Prokuratury Krajowej Łukasz Łapczyński.

Kontrowersyjny wyrok sądu

W kwestionowanym przez Prokuratora Generalnego wyroku z 2019 r. sąd okręgowy uwzględnił pozew trzech osób, które wniosły o stwierdzenie, że pozwany – czyli Miasto Stołeczne Warszawa – ma obowiązek zawrzeć z nimi umowę o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste oraz umowę sprzedaży swojego udziału w nieruchomości leżącej przy ul. Kazimierzowskiej 72.

Swój wyrok sąd oparł na przepisach tzw. dekretu Bieruta z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy oraz decyzji Prezydent Warszawy Hanny Gronkiewicz-Waltz z 22 października 2015 r.

– Sąd uznał, że skoro na mocy dekretu Bieruta przodkowi powodów przysługiwało użytkowanie wieczyste, potwierdzone następnie decyzją prezydenta stolicy w 2015 r., to jest związany tymi decyzjami administracyjnymi w postępowaniu cywilnoprawnym – przekazał prok. Łapczyński.

Dodał, że sąd wydał zatem wyrok, który przekazał lokale zamieszkałe przez ich faktycznych prawnych właścicieli pod zarząd prywatnych osób na 99 lat.

– Wyrok nie został zaskarżony przez stołeczny ratusz – podkreślił.

Bez użytkowania wieczystego

Rzecznik PK przekazał, że kamienica przy ul. Kazimierzowskiej jako wybudowana po 21 listopada 1945 r. w ogóle nie spełniała przesłanek dekretu Bieruta. – Od momentu jej powstania do wyodrębnienia się w niej pierwszego lokalu stanowiła część składową gruntu (zasada superficies solo cedit – to, co jest na powierzchni, przypada gruntowi) – wyjaśnił prokurator.

Dodał, że wraz z wyodrębnieniem się pierwszego lokalu mieszkalnego, budynek stał się odrębną nieruchomością stanowiącą przedmiot współwłasności osoby prawnej prawa publicznego oraz właściciela lokalu, będącego jednocześnie użytkownikiem wieczystym gruntu.

Sytuacja zmieniła się w 2018 r., kiedy to weszła w życie ustawa o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów. – Wskutek zmiany prawa 1 stycznia 2019 roku budynek na powrót stał się częścią składową nieruchomości gruntowej, której współwłaścicielami byli Miasta Stołeczne Warszawa w udziale 0,649 oraz właściciele wyodrębnionych lokali w udziale 0,351 części – wyjaśnił Łapczyński.

Zaznaczył, że taka struktura własnościowa nieruchomości zgodnie z art. 232 §1 kodeksu cywilnego uniemożliwia, jak wskazał Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro w skardze nadzwyczajnej skierowanej do Sądu Najwyższego, jej przekazanie pod użytkowanie wieczyste.

– Ono bowiem może być ustanowione jedynie w stosunku do nieruchomości, które stanowią wyłączną własność, w tym przypadku, jednostki samorządu terytorialnego. Wydając wyrok w kwestii użytkowania wieczystego, Sąd Okręgowy w Warszawie naruszył ww. przepis kodeksu cywilnego – podkreślił.

Skarga Ziobry

Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro zarzucił również, że sąd naruszył m.in. określoną w art. 21 ust. 1 oraz w art. 64 Konstytucji RP zasadę ochrony prawa własności i innych praw majątkowych właścicieli wyodrębnionych lokali w budynku przy ul. Kazimierzowskiej 72. – Naruszenie to polegało na obciążeniu mieszkań – przedmiotów ich własności – prawem użytkowania wieczystego – wyjaśnił Łapczyński.

– Sąd w tej sprawie, wbrew ustawie zasadniczej, nie ochronił praw słusznie nabytych mieszkańców kamienicy. Działał wbrew zasadzie sprawiedliwości proceduralnej i naruszył zasadę zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa – zaznaczył.

Podkreślił, że Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku, którym Sąd Okręgowy w Warszawie stworzył nieznaną ustawie konstrukcję polegającą na oddaniu w użytkowanie wieczyste udziału w prawie własności nieruchomości gruntowej i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania temu sądowi.

O sprawie reprywatyzacji kamienicy przy Kazimierzowskiej informował wcześniej aktywista Jan Śpiewak. Odnosząc się do faktu, że nieruchomość powstała w 1952 roku, napisał w mediach społecznościowych: „Nie można zreprywatyzować czegoś, co nie istniało w momencie nacjonalizacji”.

Sprawę skomentował też wiceminister sprawiedliwości i szef komisji weryfikacyjnej ws. reprywatyzacji Sebastian Kaleta.

– Komisja weryfikacyjna w zeszłym tygodniu wszczęła postępowanie rozpoznawcze i wpisała do księgi wieczystej zakaz zbywania tej nieruchomości. W związku z informacją, że prokuratura składa skargę nadzwyczajną, komisja dalszy kierunek czynności uzależnia od wyroku NSA w sprawie transakcji roszczeniami i rozpoznania przez Sąd Najwyższy skargi nadzwyczajnej prokuratora generalnego. A do tego czasu na tej nieruchomości jest ustanowiony zakaz zbywania – podkreślił wiceminister Kaleta.

Czytaj też: Radni Pragi-Północ obradowali zdalnie. „Inaczej nie mieliby ochoty przyjechać”