2 września mija 40 lat od wpisu Historycznego Centrum Warszawy na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Był to piąty wpis z naszego kraju i trzydziesty z kolei. Poprzedził go kilkuletnie starania strony polskiej. Z tej okazji w środę na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się konferencja prasowa.

- Decyzja o odbudowie zniszczonej Warszawy, w tym również Starego Miasta, była decyzją, która miała pokazać, że Polska się podnosi z ruin, że Polska jeszcze nie zginęła - mówił na konferencji dyrektor Zamku Królewskiego prof. Wojciech Fałkowski.

Wskazał, że ta decyzja była "tyleż polityczną, co przede wszystkim symboliczną". - Decyzja o tym, że Warszawa ma zostać odbudowana, a Starówka ma być pieczołowicie odtworzona jest decyzją, która miała pokazać, że Polska trwa, i że Polska nie tylko się podnosi z ruin po zniszczeniach wojennych, ale również, że jest gotowa do wystartowania do podniebnego lotu - ocenił dyrektor Zamku.

Wiceminister kultur i dziedzictwa narodowego Magdalena Gawin oceniła, że "Warszawa bez odbudowy Starego Miasta z Zamkiem Królewskim byłaby miastem socrealizmu i modernizmu". - To jest coś znacznie ważniejszego niż sam obiekt historyczny, dlatego że w tych obiektach historycznych zakodowana jest nasza cała historia - podkreśliła.

Tożsamość warszawiaków i Polaków, jako narodu

Wskazała, że "rekonstrukcja Starego Miasta, a potem Zamku Królewskiego, odnosiła się bezpośrednio do tożsamości mieszkańców Warszawy i Polaków jako narodu".

Wiceszefowa resortu kultury zwracała też uwagę na zasługi prof. Jana Zachwatowicza, polskiego architekta, profesor Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, który był autorem koncepcji rekonstrukcji Starego Miasta. Jak mówiła, "prof. Zachwatowicz nie uratował Warszawy raz, on uratował Warszawę dwa razy". Przekazała, że prof. Zachwatowicz na początku wojny wydostał plany inwentaryzacyjne Starówki z siedziby gestapo na al. Szucha, a po wojnie udał się na rozmowę z Bolesławem Bierutem i przekonał go do konieczności odbudowy Starego Miasta.

- Uważam, że gdyby nie postać pana prof. Zachwatowicza nie doszłoby do odbudowy rynku Starego Miasta i Zamku Królewskiego, że ten obszar był by po prostu zabudowany architekturą socrealistyczną, a potem modernistyczną. Natomiast w 1980 roku kontynuował to dzieło prof. Krzysztof Pawłowski - wskazała Gawin.

Przewodnicząca Rady m.st. Warszawy Ewa Malinowska-Grupińska wręczyła w trakcie konferencji prof. Pawłowskiemu - inicjatorowi wpisu Starego Miasta na listę UNESCO, medal Zasłużony dla Warszawy.

Zastępca prezydenta Warszawy złożyła podziękowania

Prof. Pawłowski wspominał, że kiedy w 1976 roku UNESCO powierzyło Warszawie organizację światowej konferencji na temat ochrony miejskich zespołów zabytkowych i ich roli w życiu współczesnym, jemu powierzono jej przewodnictwo. - Rok później, w 1977 roku na pierwszym zebraniu Komitetu Dziedzictwa Światowego zostałem wybrany jego wiceprzewodniczącym. Fakt ten zdopingował mnie do szybkiego przygotowania polskich kandydatów na Listę światowego dziedzictwa. Przedstawiłem Kraków, zespół staromiejski w Warszawie, Auschwitz-Birkenau i kopalnię soli w Wieliczce. Dokumentację przekazałem 8 maja 1978 r. do UNESCO. W 20-lecie Konwencji o ochronie dziedzictwa kulturalnego i naturalnego (przyjęta w 1972 r. - przyp.) wieloletni prezydent ICOMOS Michel Parent, powiedział: "my na pierwszą listę zaproponowaliśmy widokówki, a Pawłowski problemy" - opowiadał.

Zastępca prezydenta m.st. Warszawy Renata Kaznowska podziękowała wszystkim, którzy przyczynili się do dzieła odbudowy. - Dzisiejszy dzień, 40. rocznica wpisu Starego Miasta na Listę światowego dziedzictwa UNESCO, nie byłaby możliwa bez bardzo wielu osób - mówiła.

Podziękowała również "wszystkim użytkownikom Starego Miasta, mieszkańcom, konserwatorom, przedsiębiorcom, wszystkim tym, którzy związali swoje życie ze Starym Miastem, również życie zawodowe, bo to oni najlepiej wiedzą, jakim wielkim wyzwaniem, nobilitacją oczywiście, jest mieszkanie czy tez pracowanie w tym miejscu, ale jakim wielkim wyzwaniem jest zachowane tej spuścizny, jaką otrzymaliśmy".

2 września 1980 r. Historyczne Centrum Warszawy zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Znalazło się wśród miast historycznych takich jak m.in. centrum Rzymu wraz z Watykanem, Ouro Preto w Brazylii czy Bosra w Syrii, parków narodowych Durmitor w Jugosławii i Garaniba w Zairze, oraz pojedynczych obiektów - klasztoru Dominikanów i kościoła Santa Maria delle Grazie w freskiem Ostatniej Wieczerzy Leonarda da Vinci w Mediolanie.