Stara Dongolia to dawna stolicy Makruii, jednego z najznamienitszych państw afrykańskiego średniowiecza.

Jak mówił w „Poranku RDC” kierownik wyprawy dr hab. Artur Obłuski, jej mieszkańcy przez sztukę chcieli zbliżyć Boga do codziennej rzeczywistości.

- Wszystkie postacie świętych to są postacie o białej pigmentacji twarzy. Natomiast kiedy przedstawia się królów nubijskich, biskupów nubijskich, oni zawsze mają lokalną pigmentację, więc ten czas i to społeczeństwo gdzieś tam wyziera z tej sztuki chrześcijańskiej, która była bardzo zestandaryzowana - tłumaczył.

Jak dodał gość Grzegorza Chlasty, Nubijczycy starali się też przedstawić siebie w biblijnych historiach.

- Ci Nubijczycy pojawiają się nie tylko jako królowie i biskupi, ale proszę sobie wyobrazić, że jeżeli są malowidła przedstawiające cudy czynione przez Jezusa Chrystusa, jest taki cud uzdrowienie ślepca nad sadzawką. Ten cud miał miejsce w Palestynie. Natomiast ten ślepiec, który jest uzdrawiany przez Jezusa, jest przedstawiany jako Nubijczyk - wyjaśnił.

Malowidła ukazują Matkę Boską, Chrystusa, a także scenę prezentującą króla nubijskiego, Chrystusa i archanioła Michała. Nie jest to jednak typowe przedstawienie protekcji władcy nubijskiego przez świętych i archaniołów. Król kłania się zasiadającemu na obłokach Chrystusowi całując jego dłoń. Władcę wspiera archanioł Michał, którego rozłożone skrzydła otaczają opieką zarówno króla jak i samego Chrystusa. Scena taka nie ma analogii w malarstwie nubijskim. Dynamizm i intymna bliskość króla i świętych postaci kontrastuje z hieratycznością scen ukazanych na ścianach bocznych. Postać Matki Boskiej umieszczona po stronie północnej także nie należy do typowego repertuaru przedstawień Marii w sztuce nubijskiej. Matka Boska, ukazana w dostojnej pozie, odziana jest w ciemne szaty. W jej dłoniach dostrzec można krzyż i księgę. Na przeciwległej ścianie przedstawiony jest Chrystus. Jego prawa dłoń ukazana jest w geście błogosławieństwa, a w lewej trzyma zachowaną fragmentarycznie księgę.

Malowidłom towarzyszą inskrypcje, których odczytaniem zajmuje się dr Agata Deptuła z CAŚ UW. Wstępna lektura napisów w języku greckim pozwala na ich identyfikację jako tekstów liturgii darów uprzednio poświęconych. Inskrypcje tego rodzaju z reguły występują w przestrzeniach, w których sprawowano Eucharystię poza głównym ołtarzem w kościele. Towarzysząca głównej scenie inskrypcja staronubijska jest niezwykle trudna do rozszyfrowania. Dzięki wstępnej lekturze dr Vincenta van Gervena Oei wiadomo już, że kilkakrotnie wzmiankuje ona króla imieniem Dawid i zawiera prośbę do Boga o opiekę nad miastem. Zapewne chodzi tu o Dongolę, zaś scena przedstawia właśnie króla Dawida. Był to jeden z ostatnich władców chrześcijańskiej Makurii, którego panowanie wyznacza początek końca królestwa. Z nieznanych dzisiaj powodów król Dawid zaatakował Egipt, który w ramach akcji odwetowej dokonał inwazji na Nubię i po raz pierwszy w swojej historii Dongola została zdobyta. Być może malowidło powstało w momencie, kiedy mamelucka armia zbliżała się do miasta lub już je oblegała.

Posłuchaj całej rozmowy: Odkrycia w Starej Dongoli w Sudanie