Podczas 18. sesji Komitetu Międzyrządowego ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa tradycyjny polski taniec polonez został wpisany na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO. Sesja komitetu odbyła się w Kasane w Botswanie.

– Myśl wpisania poloneza na listę UNESCO towarzyszyła środowiskom tanecznym od lat. Prowadzone były w tym zakresie rozmowy nawet jeszcze przed ratyfikacją przez Polskę Konwencji UNESCO 2003 w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego – powiedziała radca z Departamentu Ochrony Zabytków w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Joanna Cicha-Kuczyńska.

Warunkiem koniecznym do ubiegania się o wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości jest wpisanie elementu do krajowego rejestru niematerialnego dziedzictwa kulturowego danego kraju. W przypadku Polski rejestr ten nosi nazwę Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego, prowadzona przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obecnie na tej liście znajduje się 85 elementów.

Polonez wraz z innymi polskimi tańcami narodowymi został wpisany do krajowego inwentarza w roku 2015, a jako odrębny element w roku 2019. Prace nad wnioskiem do UNESCO trwały dwa lata – został złożony do Sekretariatu Konwencji w roku 2022.

Jak się tańczy poloneza?

Polonez to taniec grupowy o podniosłym, a jednocześnie radosnym charakterze. Grupa tańcząca poloneza może liczyć od kilku do nawet kilkuset osób. Uczestnicy tańczą w parach, które jedna za drugą maszerują w rytmie, tworząc korowód. Rodowód poloneza sięga XVI wieku – był wówczas zwany „chodzonym”, a pod nazwą „polonez” występuje od wieku XVIII.

Jak przypomniał Jan Łosakiewicz, tancerz, choreograf oraz dyrektor Teatru Tańca Uniwersytetu Warszawskiego „Warszawianka” i przewodniczący Polskiej Sekcji Międzynarodowej Rady Stowarzyszeń Folklorystycznych, Festiwali i Sztuki Ludowej, polonez jest jednym z polskich tańców narodowych i jednym z najstarszych polskich tańców w ogóle.

– Pochodzenia tego tańca można szukać w dwóch źródłach. Z jednej strony wywodzi się on z regionalnych tańców chodzonych, z drugiej zaś strony nawiązuje do tradycji tańców dworskich – powiedział. – Salonową formułę oraz europejski sznyt otrzymał dzięki baletmistrzom i choreografom, zwłaszcza francuskim – dodał.

– Ten taniec jest charakterystycznym elementem polskiej kultury. Co więcej, odzwierciedla zarówno w warstwie muzycznej, jak i w ruchu czy zachowaniu tancerzy wiele naszych cech narodowych – podkreślił Jan Łosakiewicz. – Jest to duma narodowa, ale także i duma jednostki – wyjaśnił. – Ale polonez oddaje również szarmanckość i opiekuńczość. Tancerz adoruje swoją partnerkę, ale także stara się pokazać ją światu, podzielić z innymi jej pięknem, kunsztem i urodą – powiedział.

– Powszechnie wydaje się, że polonez jest prostym tańcem. Jednak ludzie związani ze środowiskiem tanecznym uważają go za jeden z trudniejszych tańców ze względu na oddanie jego charakteru. Krok polonezowy wydaje się łatwy, ale to tylko pozorne odczucie – ocenił dyrektor „Warszawianki”.

Polonez odegrał istotną rolę w czasach, kiedy zachowanie polskości było zagrożone. – W czasie zaborów pozwolił nam przetrwać. Również w późniejszych czasach, już w XX wieku, towarzyszył Polakom niezależnie od sytuacji czy okoliczności – powiedział.

– Siłą tego tańca jest to, że przetrwał zawirowania historii. Dzisiaj, głównie dzięki młodzieży, która tańczy go w czasie studniówek, cieszy się coraz większą popularnością – dodał Jan Łosakiewicz.

Jak chronić dobra narodowe?

Joanna Cicha-Kuczyńska przypomniała, że Lista reprezentatywna niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości, na którą właśnie został wpisany polonez to jeden ze środków ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

– Lista promuje zjawiska z zakresu niematerialnego dziedzictwa kulturowego, ukazuje bogactwo tradycji poszczególnych krajów i regionów świata. Pozwala na zwiększenie poszanowania dla niematerialnego dziedzictwa kulturowego, do którego zobowiązuje Państwa-Strony Konwencja UNESCO 2003 – wyjaśniła.

Polonez jest szóstą polską tradycją wpisaną na listę UNESCO. W poprzednich latach wpisem wyróżnione zostały: szopkarstwo krakowskie (2018), kultura bartnicza (2020), sokolnictwo (2021), tradycja dywanów kwiatowych na procesje Bożego Ciała (2021) i flisactwo (2022).

Czytaj też: Świętowanie czas zacząć. Jubileusz 40 lat istnienia Sinfonii Varsovii