Dziś Środa Popielcowa. Katolicy uczestniczą we mszy świętej, w czasie której kapłan posypuje ich głowy popiołem ze spalonych gałązek, poświęconych w Niedzielę Palmową poprzedniego roku. Wypowiada przy tym słowa: "Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz" lub "Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię". Popiół symbolizuje kruchość ludzkiego życia i pokorę, a także wewnętrzną przemianę człowieka i oczyszczenie.

W tegorocznym orędziu na Wielki Post papież Franciszek zachęca do "wspólnego podążania w nadziei". Podkreśla, że to dzięki miłości Pana Boga jesteśmy zachowani w nadziei, która nie zawodzi. Ona jest pewną i niezachwianą "kotwicą duszy".

Środa Popielcowa nie jest świętem nakazanym, co oznacza, że katolicy nie mają obowiązku uczestniczenia w liturgii tego dnia.

Ścisły post - na czym polega?

Środa Popielcowa jest jednym z dwóch dni, obok Wielkiego Piątku, gdy katolicy podejmują ścisły post. Oznacza to, że wierni powinni zrezygnować z mięsa i mogą zjeść maksymalnie trzy posiłki, w tym jeden do syta. Obowiązkiem postu są objęte osoby od 18 do 60 roku życia, pozostałe są zachęcane do włączenia się w ten akt pokutny.             

Okres Wielkiego Postu obliczony na 40 dni (bez niedziel) ma związek z wydarzeniami biblijnymi. Nowy Testament mówi o 40-dniowym poście i kuszeniu Jezusa na pustyni. W Starym Testamencie jest mowa o 40 dniach potopu i 40 latach wędrówki Izraela przez pustynię. Prorok Eliasz idąc na górę Horeb, przez 40 dni obywał się bez posiłku. Tyle samo czasu pokutowali mieszkańcy Niniwy po tym, jak posłany przez Boga Jonasz nawoływał ich do nawrócenia.

W tym roku Wielki Post zakończy się w Wielki Czwartek - 17 kwietnia - przed sprawowaną wieczorem Mszą Wieczerzy Pańskiej. W Wielki Czwartek katolicy rozpoczną obchody Triduum Paschalnego, które trwa do Wielkiej Soboty - 19 kwietnia. W Wielki Piątek i Wielką Sobotę obowiązuje post paschalny, który nie ma charakteru pokutnego.           

Uroczystości Wielkiej Soboty wprowadzają w Niedzielę Wielkanocną, zwaną też Zmartwychwstaniem Pańskim. W tym roku Niedziela Wielkanocna przypada 20 kwietnia. Wielkanoc jest najstarszym i najważniejszym świętem chrześcijańskim. Upamiętnia misterium paschalne Jezusa Chrystusa - jego mękę, śmierć i zmartwychwstanie.    

Czego nie wolno w Wielkim Poście?

W Wielkim Poście wierni nie powinni organizować wesel oraz hucznych zabaw. Kościół nie precyzuje, która rozrywka jest naruszeniem nastroju pokutnego. Rozróżnienie pozostawia sumieniu wiernych.            

We wszystkie piątki Wielkiego Postu w kościołach jest odprawiana Droga Krzyżowa, a w niedziele - Gorzkie Żale. Praktyką tego okresu jest też liturgia stacyjna, dawniej odbywająca się w Rzymie, a obecnie sprawowana na całym świecie. Wierni mogą pielgrzymować do 40 wybranych kościołów stacyjnych w diecezji, by wziąć udział we mszy świętej, przystąpić do sakramentu pokuty i uczestniczyć w adoracji Najświętszego Sakramentu. Każdemu dniu Wielkiego Postu został przypisany konkretny kościół.           

W czasie Wielkiego Postu szaty liturgiczne mają barwę fioletową. W niektóre uroczystości i święta przypadające w tym okresie mogą mieć odmienny kolor, między innymi różowy - w czwartą niedzielę, nazwaną "Leatare", lub czerwony - w niedzielę Męki Pańskiej, czyli Palmową, albo biały - w uroczystość Zwiastowania Pańskiego.            

Popielec został wprowadzony do kalendarza katolickiego w VII wieku przez papieża Grzegorza I. Początkowo popiołem posypywano tylko głowy grzeszników, którzy przygotowali się do sakramentu pokuty. Obrządek ten wobec wszystkich wyznawców wprowadził papież Urban II w 1091 roku.

Sam zwyczaj posypywania głów popiołem na znak żałoby i pokuty jest znany w wielu kulturach i tradycjach, między innymi w starożytnym Egipcie i Grecji czy wśród plemion indiańskich. Pojawia się w Biblii, w Księdze Jonasza oraz Joela.

Czytaj też: Ścięcie Śmierci odbyło się w Jedlińsku. To jedyne miejsce z takim zwyczajem w Polsce