­­­Aleksandra Głogowska to reżyserka wielu słuchowisk radiowych, dyrektor literacka w Radiu dla Ciebie. W 2021 roku, nota bene ogłoszonym rokiem Baczyńskiego, dokonała niezwykłego odkrycia nieznanego dotąd dramatu napisanego przez 21-letniego Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w zbiorach rękopisów Biblioteki Narodowej, gdzie utwór przeleżał 80 lat. Odnalezienie nieznanego rękopisu Baczyńskiego odbiło się szerokim echem w mediach oraz środowiskach literackich i teatralnych.

Dyrektor literacka RDC tuż po odebraniu nagrody podkreślała, że praca nad tym słuchowiskiem było formą misji. – To wielki zaszczyt i rodzaj zadania na przyszłość. Cały czas widzę to jako walkę o przypominanie historii – powiedziała.

Słuchowisko ma współczesny i aktualny wymiar. – Młodzi ludzie mierzą się w nim z problemami, które są cały czas aktualne. Pytają, czy warto walczyć o swój kraj i jak to robić. To samo pytanie zadają sobie dziś ludzie na Ukrainie i odpowiadają tak samo jak Krzysztof Kamil Baczyński, że warto – podkreśliła.

Na uroczystości obecny był również prezes RDC Tadeusz Deszkiewicz. – Jestem bardzo dumny, że nasza dziennikarka po raz kolejny otrzymuje nagrodę. BohaterON to bardzo prestiżowe wydarzenie, które ma upamiętniać Powstańców Warszawskich i tych, którzy przywracają pamięć o historii. Jestem bardzo dumny – powiedział.

Prezes Polskiego Radia Agnieszka Kamińska zaznaczyła z kolei, że nagroda BohaterON ma wiele wspólnego z przesłaniem publicznego nadawcy. – Współczesny patriotyzm to postawy, które Polskie Radio promuje. Cieszę się, że jesteśmy patronem tego wydarzenia. Ta akcja pokazuje, jak powinniśmy traktować Powstańców, ojczyznę i nasz dorobek historyczny – zauważyła.

„Pora gniewu”

Niezatytułowany przez Krzysztofa Kamila Baczyńskiego „utwór dramatyczny” powstawał od 1942 roku i jest dziełem wciąż mało rozpoznanym, lecz w dorobku poety istotnym ze względu na podjęcie nowej formy, a także moralne credo artysty, które można wyczytać z kart rękopisu. Rękopis składa się z niespełna 22 jednostronnie zapisanych kart. Utwór nie jest dokończony i posiada formę otwartą. Tekst zawiera liczne skreślenia i korekty, które dają wgląd w proces twórczy.

Aleksandra Głogowska przygotowała jego wierną adaptację i nadała mu tytuł „Pora gniewu”. Słuchowisko zostało zrealizowane w jej reżyserii i koncepcji artystycznej w Radiu dla Ciebie, a wystąpili w nim wybitni aktorzy, m.in. Danuta Stenka i Piotr Fronczewski.

Premiera odbyła się 1 sierpnia 2021 roku, czyli dokładnie w 77. rocznicę Powstania Warszawskiego.

Nieznany rękopis

- Poszukując ciekawej formy upamiętnienia, trafiliśmy na rękopis, który znajduje się w Bibliotece Narodowej. Z rękopisu został przepisany scenariusz - postanowiliśmy go wydać, nadać temu odpowiedni rozgłos - mówił Prezes Polskiego Radia RDC Tadeusz Deszkiewicz.

To jest jedyny dramat Baczyńskiego powstały w samym środku wojny - mówiła Dyrektor Literacka RDC Aleksandra Głogowska. - Dramat jest niedokończony, wiemy, że Baczyński nad nim pracował. To też dramat profetyczny (...) Są w nim momenty magiczne - podkreśliła autorka adaptacji.

Sztuka przez 80 lat przeleżała w zapomnieniu w Bibliotece Narodowej w Warszawie. - Żyjemy w przekonaniu, że wszystkie teksty są już odkryte i że wszystkie znamy. To nie jest prawda - wyjaśnił dyrektor BN, dr Tomasz Makowski. - Musimy mieć tę pokorę, że wiele tekstów ważnych, potrzebnych, dopiero odkrywamy - dodał.

Muzyka w słuchowisku jest zgodna z didaskaliami. - Tak sobie życzył sam Krzysztof Kamil Baczyński, wskazując utwory, które powinny się tu znaleźć - podkreślił Tadeusz Deszkiewicz.

Baczyński i Norwid

Pisząc ten dramat, Baczyński inspirował się dziełami Cypriana Kamila Norwida. W niedokończonym utworze poeta nawiązuje do wielkiej tradycji polskiego dramatu: w centrum rozgrywanych wydarzeń znajduje się bowiem dobrze znany z tradycji romantycznej moment przemiany bohatera.

Głównymi postaciami są Jan i Piotr – odmiennie patrzący na kwestię udziału w wydarzeniach historycznych. Pierwszy z nich, poeta, z rezerwą odnosi się do formułowanej przez drugiego uwznioślenia czynu i siły. Na pogłoski o zbliżającej się wojnie reaguje niechętnie, ironicznie kwitując militarystyczne i aktywistyczne hasła. Piotr z kolei widzi w Janie pięknoducha, który nie jest zdolny pojąć roli mocy w życiu.

Radio dla Ciebie jako pierwsze podjęło się realizacji radiowej adaptacji jedynego, niedokończonego dramatu poety. W kontekście wojny w Ukrainie ten dramat i zawarte tam wahania młodych ludzi okazały się bardzo aktualne.

Laureaci BohaterON-ów 2022

KATEGORIA „INSTYTUCJA”:

Złoty BohaterON: Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu. Niemiecki nazistowski obóz dla polskich dzieci w Łodzi (1942-1945) 
Srebrny BohaterON: Archiwum Akt Nowych 
Brązowy BohaterON: Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów politycznych PRL 
Złoty BohaterON Publiczności: Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu. Niemiecki nazistowski obóz dla polskich dzieci w Łodzi (1942-1945) 
KATEGORIA „ORGANIZACJA NON-PROFIT”:

Złoty BohaterON: Społeczny Komitet Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionów ,,Zośka" i ,,Parasol"
Srebrny BohaterON: Fundacja Dziedzictwa Kulturowego 
Brązowy BohaterON: Fundacja Twarze Depresji 
Złoty BohaterON Publiczności: Związek Harcerstwa Polskiego 

KATEGORIA „FIRMA”:

Złoty BohaterON: Poczta Polska
Srebrny BohaterON:  Tarczyński 
Brązowy BohaterON: Grupa Arche 
Złoty BohaterON Publiczności: POLREGIO 

KATEGORIA „NAUCZYCIEL”:

Złoty BohaterON: Cornelius McGrath 
Srebrny BohaterON: Arkadiusz Pater 
Brązowy BohaterON: Izabella Czernecka
Złoty BohaterON Publiczności: Andrzej Tomczyk 
KATEGORIA „OSOBA PUBLICZNA”:

Złoty BohaterON: Marek Bukowski 
Srebrny BohaterON: Piotr Blak 
Brązowy BohaterON: Omenaa Mensah i Rafał Brzoska 
Złoty BohaterON Publiczności: Martyna Wojciechowska 

KATEGORIA „DZIENNIKARZ”:

Złoty BohaterON: Edyta Poźniak 
Srebrny BohaterON: Aleksandra Głogowska 
Brązowy BohaterON: Michał Przedlacki 
Złoty BohaterON Publiczności: Michał Przedlacki 

KATEGORIA „PASJONAT”:

Złoty BohaterON: Zygmunt Walkowski 
Srebrny BohaterON: Artur Szulc
Brązowy BohaterON: Kamil Dziurdź 
Złoty BohaterON Publiczności: Katarzyna Węgrzyn 

NAGRODA SPECJALNA BOHATERONY 2022 IM. POWSTAŃCÓW WARSZAWSKICH

Komitet Organizacyjny Nagrody postanowił przyznać jeszcze jedno wyróżnienie. Nagrodę Specjalną – Złotego BohaterONa jako wyraz uznania zasług za: wybitną, pełną pasji działalność badawczą oraz ogromny dorobek naukowo–historyczny, kilkudziesięcioletnią pracę o charakterze społecznym wykraczającą poza pracę dokumentalisty; za wnikliwe dokumentowanie dziejów konspiracji i powstańczej Warszawy oraz opracowanie najpełniejszej kolekcji biogramów powstańczych, które mają bezcenną wartość dla każdego historyka oraz całego społeczeństwa; za przywrócenie do pamięci zbiorowej uczestników Powstania Warszawskiego oraz ludności cywilnej Warszawy 1944 roku – otrzymał Pan Marek Strok – pasjonat, wybitny badacz i znawca Powstania Warszawskiego. 

BohaterOn-y 2022

Nagroda BohaterONy im. Powstańców Warszawskich ma na celu wyróżnienie osób i instytucji, których działania w szczególny sposób promowały wiedzę o historii Polski XX wieku (lata 1918–1989) oraz edukację historyczno-patriotyczną, a także od tego roku współczesny wyraz patriotyzmu i wcielania w życie wartości, jakimi kierowali się Powstańcy Warszawscy.

Nagroda nosi imię „Powstańców Warszawskich” po pierwsze dla uczczenia przypadającej w 2019 roku 75. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego, po drugie – z uwagi na ramy czasowe naszej kampanii; i wreszcie po trzecie – dla uhonorowania bohaterów walk o stolicę – wyjątkowego Pokolenia Kolumbów, dla którego tradycja, przeszłość i pielęgnowanie historii były i nadal są bardzo ważne.

Czytaj też: „Szajna: Mierzę celniej, bo na pudła nie mam czasu” w Muzeum Karykatury