Łosiowisko

"To mi jazda kawalerska". Dorożkarstwo warszawskie w XIX wieku [POSŁUCHAJ]

  • Piotr Szymon Łoś

  • 27.11.2016
  • 52 min 36 s

Krótki opis odcinka

- Dorożką o nr 1. mógł się pochwalić hr. August Potocki z Jabłonny, słynny XIX-wieczny "celebryta", barwna postać warszawskich salonów. Ale nie arystokraci przeważnie korzystali z dorożek, a głównie przedstawiciele tzw. klasy średniej oraz intelektualiści, pisarze, naukowcy itd. Tak, Sienkiewicza i Prusa z pewnością można było spotkać w warszawskiej dorożce - mówi autor pionierskiej pracy magisterskiej - Łukasz Lubryczyński, a razem z historykiem - Karoliną Wandą Gańko, współautor książki "Dorożkarstwo warszawskie w XIX wieku". Karolina W. Gańko (autorka wcześniejszych książek z zakresu historii gminy Dębe Wielkie oraz dziejów Mariana hr. Starzeńskiego i jego rodziny) oraz Łukasz Lubryczyński przygotowali opowieść, która bazuje na bardzo dokładnej kwerendzie naukowej. W "Łosiowisku" opowiadali o początkach dorożkarstwa w Polsce, o komunikacji warszawskiej końca XVIII i w XIX wieku, o przepisach prawnych, jakimi musieli się podporządkować dorożkarze. - Dorożkarstwo było przeważnie zajęciem rodzinnym - mówiła Karolina W. Gańko, podając za przykład jednego ze swoich przodków, który zajmował się tym fachem. Były też duże firmy, posiadające cały tabor dorożkarski, ale zatrudnieni w nich dorożkarze narzekali na złe traktowanie przez pracodawców. Wśród tych, którzy w historii warszawskiego dorożkarstwa wyróżniali się, można wymienić Jana Jamiołkowskiego z rodziną. A już ewenementem na skalę kraju była postać Antoniny Andrzejewskiej, jedynej w XIX wieku kobiety, która sama powoziła dorożką. Powoziła do czasu, bo w końcu koledzy dorożkarze odkryli, że Antonina ukryła swą płeć w męskim przebraniu... Wraz z rozwojem komunikacji: omnibusów, tramwajów konnych, a potem elektrycznych, znaczenie dorożek jako podstawowego środka podróży po warszawskich ulicach, zaczęło się wyraźnie zmniejszać. Na chwilę jeszcze warszawskie dorożki powróciły: tuż po II wojnie św., kiedy w zrujnowanym mieście, a przy braku innych możliwości, powracający Warszawiacy znów chętnie korzystali z dorożek. Historia dorożkarstwa warszawskiego nie była dotychczas opisana w sposób źródłowy. Ale ta opowieść jest nie tylko pracą naukową, a zawiera mnóstwo anegdot, sytuacji z życia zarówno pasażerów, jak i samej społeczności dorożkarskiej. Część tej historii znalazła się w radiowym "Łosiowisku". [gallery ids="160450,160449"] Zdjęcia: 1. Warszawscy dorożkarze na ul. Karowej, ok. 1905 roku; źródło: polona.pl 2. Okładka książki "Dorożkarstwo warszawskie w XIX wieku" Łukasza Lubryczyńskiego i Karoliny Wandy Gańko; źródło: materiały prasowe wydawnictwa UKSW.

Opis odcinka

- Dorożką o nr 1. mógł się pochwalić hr. August Potocki z Jabłonny, słynny XIX-wieczny "celebryta", barwna postać warszawskich salonów. Ale nie arystokraci przeważnie korzystali z dorożek, a głównie przedstawiciele tzw. klasy średniej oraz intelektualiści, pisarze, naukowcy itd. Tak, Sienkiewicza i Prusa z pewnością można było spotkać w warszawskiej dorożce - mówi autor pionierskiej pracy magisterskiej - Łukasz Lubryczyński, a razem z historykiem - Karoliną Wandą Gańko, współautor książki "Dorożkarstwo warszawskie w XIX wieku". Karolina W. Gańko (autorka wcześniejszych książek z zakresu historii gminy Dębe Wielkie oraz dziejów Mariana hr. Starzeńskiego i jego rodziny) oraz Łukasz Lubryczyński przygotowali opowieść, która bazuje na bardzo dokładnej kwerendzie naukowej. W "Łosiowisku" opowiadali o początkach dorożkarstwa w Polsce, o komunikacji warszawskiej końca XVIII i w XIX wieku, o przepisach prawnych, jakimi musieli się podporządkować dorożkarze. - Dorożkarstwo było przeważnie zajęciem rodzinnym - mówiła Karolina W. Gańko, podając za przykład jednego ze swoich przodków, który zajmował się tym fachem. Były też duże firmy, posiadające cały tabor dorożkarski, ale zatrudnieni w nich dorożkarze narzekali na złe traktowanie przez pracodawców. Wśród tych, którzy w historii warszawskiego dorożkarstwa wyróżniali się, można wymienić Jana Jamiołkowskiego z rodziną. A już ewenementem na skalę kraju była postać Antoniny Andrzejewskiej, jedynej w XIX wieku kobiety, która sama powoziła dorożką. Powoziła do czasu, bo w końcu koledzy dorożkarze odkryli, że Antonina ukryła swą płeć w męskim przebraniu... Wraz z rozwojem komunikacji: omnibusów, tramwajów konnych, a potem elektrycznych, znaczenie dorożek jako podstawowego środka podróży po warszawskich ulicach, zaczęło się wyraźnie zmniejszać. Na chwilę jeszcze warszawskie dorożki powróciły: tuż po II wojnie św., kiedy w zrujnowanym mieście, a przy braku innych możliwości, powracający Warszawiacy znów chętnie korzystali z dorożek. Historia dorożkarstwa warszawskiego nie była dotychczas opisana w sposób źródłowy. Ale ta opowieść jest nie tylko pracą naukową, a zawiera mnóstwo anegdot, sytuacji z życia zarówno pasażerów, jak i samej społeczności dorożkarskiej. Część tej historii znalazła się w radiowym "Łosiowisku". [gallery ids="160450,160449"] Zdjęcia: 1. Warszawscy dorożkarze na ul. Karowej, ok. 1905 roku; źródło: polona.pl 2. Okładka książki "Dorożkarstwo warszawskie w XIX wieku" Łukasza Lubryczyńskiego i Karoliny Wandy Gańko; źródło: materiały prasowe wydawnictwa UKSW.

Kategorie:

OGÓLNY OPIS PODCASTU

Łosiowisko

Historia, tradycje, zabytki, ciekawi ludzie. Dwory, pałace, wiejskie chaty, dworce kolejowe. Przyroda: rzeki, lasy, zwierzęta. Kultura, zróżnicowanie wyznaniowe i kulturowe, mniejszości narodowe. Literatura i opowieści ludzi wsi. A wszystko jak u Reja: między panem, wójtem i plebanem. Mazowsze, Podlasie, Kurpie, ziemia radomska. Regionalizm na tle kultury oraz historii kraju i narodu. 

Odcinki podcastu (608)

  • Życie Siedlczan i twórczość artystyczna w okresie PRL

    • 22.09.2024

    • 52 min 01 s

  • Pensjonaty i ludzie - wspomnienia z Konstancina Jeziorny

    • 08.09.2024

    • 48 min 49 s

  • Wokół pieśni kurpiowskiej - spotkanie z Olgą Stopińską

    • 01.09.2024

    • 46 min 32 s

  • Sanniki Dożynki Mazowieckie, cz. 4 (z historii Sannik)

    • 25.08.2024

    • 51 min 56 s

  • Sanniki Dożynki Mazowieckie, cz. 3

    • 25.08.2024

    • 44 min 35 s

  • Sanniki Dożynki Mazowieckie, cz. 2

    • 25.08.2024

    • 38 min 22 s

  • Sanniki Dożynki Mazowieckie cz. 1

    • 25.08.2024

    • 51 min 24 s

  • Od Racławic (1794) do Radzymina (1920), wystawa malarstwa batalistycznego

    • 28.07.2024

    • 43 min 53 s

  • Tzw. szopy W. C. Toebbensa w Getcie warszawskim i obozie pracy w Poniatowej

    • 21.07.2024

    • 47 min 47 s

  • Nieobecni - wystawa o historii Żydów ostrołęckich

    • 07.07.2024

    • 48 min 45 s

1
2
3
...
59
60
61