Szczyt Klimatyczny Togetair jest największym wydarzeniem ekologicznym nie tylko w Polsce, ale także w Europie Środkowo- Wschodniej. Dwudniowej wydarzenie rozpoczęło się w czwartek 20 kwietnia. W trakcie pierwszego dnia rozmawiano m.in. o horrendalnej podwyżce utylizacji śmieci i Gospodarce Obiegu Zamkniętego (GOZ). Ogłoszono również kolejną odsłonę programu Mój Prąd dotyczącego finansowania mikroinstalacji.

Szczyt Klimatyczny otworzył premier Mateusz Morawiecki, który w swoim przemówieniu mówił m.in. o programie Mój Prąd i nowym boomie na pompy ciepła. Dodał, że w ramach programu „Czyste Powietrze” złożono ponad 590 tys. wniosków na ponad 12 mld zł.

– Udowodniliśmy, że ochrona środowiska i bezpieczeństwo energetyczne nie muszą się wykluczać – powiedział szef rządu.

Podczas konferencji zaplanowano trzydzieści trzy debaty i dyskusje przy okrągłych stołach.

– Środowisko to kwestie GOZ-u, kaucyjności, smogu, dlaczego śmieci są tak drogie, odnawialne źródła energii. Będziemy też mówić o gospodarce, jak pozyskiwać finansowanie dla przedsiębiorców – mówił na otwarciu szczytu jego organizator Artur Beck.

Czym jest skuteczny recykling?

Podczas szczytu dyskutowano m.in. o problemie generowania coraz większej liczby odpadów w Polsce i Europie oraz cenach za ich utylizację.

Corocznie w krajach Unii Europejskiej powstaje 2,5 mld ton odpadów z opakowań. Średnio każdy z nas tworzy 180 kg śmieci z opakowań rocznie. Co ważne, można odzyskać z nich sporo surowców. To jedno z założeń tzw. gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ). Jest to koncepcja zmierzająca do racjonalnego wykorzystania zasobów oraz ograniczenia negatywnego oddziaływania wytwarzanych produktów na środowisko.

Na polski rynek w ciągu roku wprowadzane jest 850 tys. ton urządzeń elektrycznych, m.in. lodówek, pralek, telewizorów, smartfonów. W elektrosprzęcie znajduje się wiele surowców wtórnych np. metali rzadkich, które powinny być odzyskane. Pozwoliłoby to ograniczyć wydobycie tych metali i tym samym powstrzymać degradację środowiska naturalnego.

Rynek opadów jest czuły na zachowania konsumentów. Przed pandemią 60 proc. jedzenia z jednego z największych fast-foodów było sprzedawane na wynos, obecnie jest to już około 70 proc. To oznacza, że restaurator traci te opakowania z oczu. Żeby poddać je recyklingowi, potrzebna jest świadomość społeczna. Muszą trafić do odpowiednich pojemników segregujących śmieci. Podobnie jest z ubraniami.

W UE blisko 70 proc. ubrań ląduje w zmieszanych śmieciach, czyli nie będą one znowu wykorzystane.

Odzyskowi nie podlegają wyłącznie takie surowce wtórne jak papier, szkło, plastik. Może to być nawet beton.

Śmieci na wagę złota

Na konferencji dyskutowano też o tym, od czego będzie zależała cena, jaką trzeba będzie zapłacić za śmieci.

Ekonomista Marek Lechowicz, rozpoczynając dyskusję, zwrócił uwagę, że szukając odpowiedzi na to pytanie, nie powinniśmy rozważać jedynie kosztów, ale również szanse, jakie stawia przed nami wprowadzanie Gospodarki Obiegu Zamkniętego (GOZ), bo odpady to cenny surowiec. Przypomniał, że Unia Europejska zaproponowała szereg rozwiązań legislacyjnych, które mają zmobilizować kraje członkowskie do przestawienia się na gospodarkę o obiegu zamkniętym.

– Gospodarki o obiegu zamkniętym nie zaczyna się od odpadów, a zaczyna się od projektowania i inwestycji. Dyrektywa śmieciowa zwróciła uwagę na odpady i ich wykorzystanie, problem jednak w tym, że nie mamy usystematyzowanego procesu wprowadzania GOZ – powiedziała z kolei Urszula Pawlak z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego.

Jak zauważyła, trudno jest odzyskać dobry materiał z recyklingu, bo jest on źle segregowany i zanieczyszczony. Brakuje w kraju urządzeń i nowych technologii do segregacji i czyszczenia odpadów. – Żeby to zmienić, trzeba stawiać na inwestycje i tworzenie dobrych warunków prawnych do inwestowania – wyjaśniła Pawlak.

Zdaniem ekspertów oprócz dobrego prawa umożliwiającego firmom inwestowanie w gospodarkę o obiegu zamkniętym, potrzebna jest szeroko zakrojona edukacja dla mieszkańców, bo wielu z nich nie wie, co zrobić np. z opakowaniami wielomateriałowymi.

Według ekspertów im więcej odpadów trafi do ponownego przetworzenia, tym będą mniejszym kosztem dla gospodarstw domowych. Do wprowadzenia gospodarki o obiegu zamkniętym potrzebna jest jednak edukacja, stabilne prawo i lider z wizją, który tego dopilnuje.

Drugi dzień szczytu. „Stoimy na granicy destabilizacji gospodarczej”

Drugi dzień Togetair 2023 otworzył profesor Piotr Wachowiak, Rektor Szkoły Głównej Handlowej.

– Stoimy na granicy destabilizacji gospodarczej, która jest ściśle powiązana ze zmianami klimatycznymi, dlatego potrzebujemy podejmowania szybkich i trafnych decyzji. Niezbędna jest edukacja klimatyczna, która uświadomi ludziom, jakie zmiany zachodzą w środowisku naturalnym i jakie mogą być konkretne konsekwencje, jeśli nie podejmiemy działań na rzecz neutralności energetycznej – powiedział.

Profesor Wachowiak podkreślił również, że kształcenie liderów odpowiedzialnych za kwestie zrównoważonego rozwoju jest jednym z celów uczelni, a konieczne są zmiany w edukacji szkolnej oraz rewolucja w raportowaniu niefinansowym.

Z kolei Bartłomiej Pawlak, Prezes Zarządu Polskiego Funduszu Rozwoju, zwrócił uwagę na to, że transformacja energetyczna jest niezbędna dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego państwa i dla otwarcia na globalną gospodarkę.

Nowoczesna ekologia nie jest już domeną niewielkich środowisk, ale jest hasłem zielonej transformacji, wezwaniem do działania, włącznie z ekologicznymi rządami i korporacjami. Bartłomiej Pawlak podkreślił również potrzebę budowy nowoczesnej sieci energetycznej, która umożliwi przeprowadzenie transformacji energetycznej.

Co wpływa na transformację ekologiczną w Polsce?

Uczestnicy międzynarodowego panelu zaś rozmawiali o tym, jak globalna sytuacja wpływa na proces transformacji ekologicznej w Polsce i na świecie.

Jednym z kluczowych czynników w procesie zmiany jest rynek. Izabela Olszewska, członek zarządu Giełdy Papierów Wartościowych, podkreśliła, że rynki finansowe pełnią ważną funkcję w transformacji. Dzięki indeksom ESG (Environmental, Social, Governance) inwestorzy mogą śledzić postęp spółek związanych z transformacją. Spółki, które uwzględniają elementy klimatyczne w swojej strategii, mogą pozyskać więcej środków dzięki zielonym obligacjom.

Maciej Golubiewski, szef gabinetu Komisarza ds. Rolnictwa Janusza Wojciechowskiego, Komisja Europejska, zaznaczył, że niepodejmowanie działań w celu osiągnięcia celów klimatycznych wpłynie w dłuższym terminie na wydajność i plony rolników. Ważne jest zatem, aby rząd i przedsiębiorcy angażowali się w transformację, a jednocześnie dbali o bezpieczeństwo żywnościowe kraju.

Zdzisław Krasnodębski, członek prezydium Parlamentu Europejskiego, zwrócił zaś uwagę na koszty transformacji, które mogą być różne w różnych państwach i grupach społecznych. Z jednej strony należy zapewnić bezpieczeństwo energetyczne i żywnościowe, z drugiej zaś niezbędne są zmiany w kierunku osiągnięcia celów klimatycznych.

Wszyscy paneliści zgodzili się, że transformacja ekologiczna jest konieczna, a osiągnięcie celów klimatycznych wymaga zaangażowania wielu sektorów i działań na różnych poziomach – od indywidualnych, poprzez biznesowe, po państwowe.

Globalne kryzysy, wojna i geopolityka mogą zahamować postęp realizacji światowych celów klimatycznych, ale jednocześnie stwarzają szanse na przyspieszenie transformacji i innowacyjności. Transformacja musi iść w parze z rozwojem, a państwa muszą działać na rzecz redukcji emisji, dbając o rozwój swoich branż i bezpieczeństwo energetyczne i żywnościowe. Ważne jest też, aby działać w ścisłej współpracy z biznesem, politykami i społeczeństwem, wykorzystując istniejące narzędzia i szukając nowych rozwiązań.

Czytaj też: MSWiA przygotowało rozporządzenie dotyczące schronów