„W tym roku przypada 80. rocznica powstania w getcie warszawskim. Aby uczcić pamięć Bohaterów, zostaną włączone syreny wojewódzkiego systemu ostrzegania i alarmowania funkcjonujące w zasobach Wojewody Mazowieckiego” – poinformował urząd wojewódzki.

Sygnał został uruchomiony w środę o godz. 12, tylko na terenie miasta Warszawy, potrwał 1 minutę i był to sygnał ciągły.

„Jednocześnie będzie to test poprawności działania systemu ostrzegania na terenie miasta stołecznego Warszawy. Mieszkańcy nie powinni podejmować żadnych czynności” – zapowiedzieli urzędnicy.

Rocznica powstania w getcie – plan uroczystości

Powstanie w getcie warszawskim było największym zbrojnym zrywem Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwszym powstaniem miejskim w okupowanej Europie. 19 kwietnia 1943 roku warszawscy Żydzi podjęli walkę zbrojną z Niemcami. Powstańcy nie mogli mieć nadziei na zwycięstwo, jednak wobec perspektywy nieuchronnej zagłady, nie chcieli ginąć biernie.

Doświadczenia cywilów, zapisane w pamiętnikach i dziennikach, w trakcie albo już po zakończeniu powstania w warszawskim getcie, stały się punktem wyjścia do wystawy „Wokół nas morze ognia”, przygotowanej na 80. rocznicę wybuchu tego zrywu. Ekspozycja dotyczy historii, która wydarzyła się na stołecznym Muranowie, w miejscu, gdzie stoi teraz Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Opowiada o losach ok. 50 tys. cywilów, którzy podczas powstania ukrywali się w labiryncie bunkrów i skrytek.

Ślady historii tych osób nadal znajdują się pod powierzchnią ziemi. Autorką koncepcji jest prof. Barbara Engelking, a kuratorką ekspozycji Zuzanna Schnepf-Kołacz.

Uroczystości z prezydentem i premierem

W obchodach 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie udział biorą m.in. prezydent Andrzej Duda i premier Mateusz Morawiecki.

Dziś też wizyty w Polsce składają prezydent Państwa Izrael Isaac Herzog oraz prezydent Republiki Federalnej Niemiec Frank–Walter Steinmeier, którzy spotkali się z prezydentem Dudą i wspólnie biorą udział w głównych obchodach rocznicy na pl. Bohaterów Getta Warszawskiego w Warszawie wraz z premierem.

Wcześniej zaś Morawiecki złożył kwiaty przed tablicą Pamięci Żołnierzy Okręgu Armii Krajowej Warszawa-Miasto i wygłosi krótkie przemówienie.

Żonkile i pamięć

19 kwietnia, w rocznicę wybuchu powstania w getcie, organizowana jest akcja społeczno-edukacyjna „Żonkile”. Wolontariusze rozdają na ulicach papierowe kwiaty, przypominające o wydarzeniach z 1943 roku – do akcji przyłączają się szkoły, biblioteki i instytucje kultury. „Żonkile” od początku przebiegają pod hasłem Łączy nas pamięć, które podkreśla siłę wspólnoty, znaczenie solidarności, potrzebę dialogu ponad podziałami.

Z okazji 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim 19 kwietnia odbędzie się premiera filmu animowanego „Zdążyć przed Panem Bogiem”. Animacja powstała na podstawie książki Hanny Krall, która pozostaje jednym z najważniejszych i najbardziej przejmujących tekstów o Zagładzie. 

Teatry pamiętają

Aktorzy polskich teatrów zostali zaproszeni przez dyrektorkę Teatru Żydowskiego, Gołdę Tencer, do nagrania wierszy z tomu „Dzieci Getta" Stefanii Grodzieńskiej. Utwory zostaną opublikowane na profilach mediów społecznościowych teatrów biorących udział w projekcie, a Teatr Żydowski będzie emitować nagrania z wierszami w dniach od 19 kwietnia do 16 maja.

20 kwietnia przy Muzeum POLIN, na skwerze Willy’ego Brandta, odbędzie się uroczystość zasadzenia Drzewa Pamięci. Jako gość specjalny wystąpi kantor Nachman Turgeman z Izraela.

Tego samego dnia (w godzinach 17:00–19:00) w budynku Reduty Banku Polskiego, przy ulicy Bielańskiej 10, odbędzie się specjalny pokaz performansu „Pif Paf in piach”. Ten wyjątkowy spektakl miał swoją premierę 1 września 2022 roku. Powstał według tekstów przygotowanych przez: Remigiusza Grzelę, Karolinę Kirsz, Piotra Pazińskiego, Pawła Szapiro, Bellę Szwarcman-Czarnotę, Gołdę Tencer, Różę Ziątek-Czarnotę i Agnieszkę Żółkiewską. 

22 kwietnia Teatr Żydowski zaprasza na premierę spektaklu „Pieśni Getta”. Złożą się na niego pieśni w języku polskim i jidysz, a także fragmenty listów, dzienników i relacji pisanych w getcie.

– Przywołujemy cienie pomordowanych w gettach i obozach. Została po nich garść popiołu, grudka piasku przesypywana przez czas. Usta setek tysięcy dzieci żydowskich milczą na zawsze, a niektóre z tych nielicznych, które przeżyły, dają świadectwo prawdzie – mówi Gołda Tencer, dyrektorka Teatru Żydowskiego.

Ślady dawnych mieszkańców

W 80. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim Muzeum Warszawy zaplanowało na kwiecień i maj bogaty program spacerów miejskich i wykładów. Wśród spacerów m.in.:

„Ślady żydowskiej Woli", „Żydowska Praga – śladami dawnych mieszkańców i miejsc" czy też „Spacer wokół murów, kładek i podziemnych przejść w getcie warszawskim".

Tematy wykładów to na przykład „Apteki i aptekarze w warszawskim getcie. O lekach, leczeniu i szmuglu", „Pamiątki getta i pamięć o getcie w przestrzeni Warszawy".

Czytaj też: 80 lat temu w getcie warszawskim wybuchło powstanie. „Nagle stał się cud”