W sercu inicjatywy kryje się ogólnopolski konkurs plastyczny, wokół którego organizowane są działania związane z kulturą i sztuką, takie jak wystawy, wernisaże, warsztaty plenerowe, dystrybucja kart pocztowych przygotowanych w oparciu o prace konkursowe. Osoby wyróżnione w konkursie staja się odbiorcami bezpośrednich działań.
„Warto jest prowadzić takie zajęcia dla uczestników, talenty w zasadzie są nieograniczone. To jest kwestia pokazania pewnego kierunku. Osoby z niepełnosprawnościami mogą to pokazać na swój sposób, jest to warte każdej pracy, każdej minuty poświęconej. Warto jest pokazywać to co osoby z niepełnosprawnościami potrafią.”

Jakub Semeniuk
Kierownik CDS, WTZ w Białej Podlaskiej

Program przez kolejne edycje ewaluuje. W 2024 roku oprócz kultury i sztuki filarami programu staje się także arteterapia. Nowe działania, m.in. takie jak warsztaty arteterapeutyczne oparte na różnych metodach, zajęcia integracyjne czy szkolenia z arteterapii służą podkreśleniu prozdrowotnej wartości tworzenia sztuki.
„Program Nikifory jest programem społecznym, który przełamuje pewne bariery komunikacyjne, poznawcze, emocjonalne. Uczestnicy uczą się nazywać, wyrażać emocje, które kodują w formie wytworów plastycznych. Jest to program, który pozwala spojrzeć na jednostkę w sposób holistyczny, nie zwracając tylko uwagi na pewne trudności, przede wszystkim zwracając uwagę na obszar artystyczny. Te prace charakteryzują się niesamowitą wrażliwością, posiadają bardzo bogate środki wyrazu artystycznego oraz są ważnym komunikatem informacji, czyli niosą ze sobą treści projekcyjne, które również możemy wykorzystać projektując kolejne nasze spotkania.”

dr Aleksandra Chmielnicka- Plaskota
Przewodnicząca Sekcji Arteterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Kierownik Zakładu Działań Wizualnych i Arteterapii w jednostce Zakład Działań Wizualnych i Arteterapii w APS

Niezmiennie patronem programu pozostaje malarz tzw. sztuki naiwnej Nikifor Krynicki. Artysta systematycznie i wytrwale niemal przez całe życie stworzył blisko 40 tysięcy dzieł, które do dziś są rozpoznawalne i wystawiane w galeriach jako prace najlepszego polskiego malarza prymitywisty. Jest postacią inspirującą i tak bardzo podobną do wielu nieznanych, utalentowanych artystów, którzy są uczestnikami, mieszkańcami lub pacjentami w/w ośrodków. Na co dzień mogą być niedostrzegani lub negatywnie spostrzegani przez społeczeństwo. Tworzą sztukę dla siebie i wierzą w marzenia.
„To są rzeczy pełne wyrazu. Można mówić o rozwoju artystycznym w przypadku tych osób. To nie jest tak, że sztuka naiwna jest sztuką jakąś amatorską”.

Audycja w Radiu dla Ciebie 13.09.2023r.
Robert Łuchniak
Redaktor Radia dla Ciebie

Nikifor Krynicki jest bardzo dobrym przykładem osoby, która wierna swojemu talentowi, pomimo dużych trudności materialnych, społecznych i kulturowych, tworzy sztukę, która pozostaje przez kolejne pokolenia. Osoby z niepełnosprawnościami, często z niskimi zasobami materialnymi, utrudnionym dostęp do kultury, ponieważ są np. z małych miejscowości i niemożnością rozwijania swojego talentu pod okiem artystów malarzy także pragną wzrastać i pielęgnować swoje umiejętności.

Nikifory - kultura - sztuka naiwna oferują dostęp do profesjonalnych zajęć plastycznych/ malarskich, kontakt z najlepszymi specjalistami, artystami malarzami, placówkami zajmującymi się kształceniem w zakresie sztuki jak i placówkami kulturowymi. Program dostarcza potrzebne i specjalistyczne narzędzia do tworzenia dzieł.

Jednak samo tworzenie i jego proces jest także bardzo istotny, o ile nie bardziej niż produkt estetyczny. Samo tworzenie nie wymaga specjalnych umiejętności, talentu, dzięki czemu z tworzenia sztuki mogą korzystać także osoby nie posiadające specjalnych zdolności, ponieważ wykorzystują sam proces tworzenia jako rehabilitację, która poprawia jakość życia i samopoczucie.
Nikifory - Arteterapia są niefarmakologiczną formą leczenia. Mogą pełnić także funkcję profilaktyki, której tak bardzo potrzebują osoby z niepełnosprawnościami, a także ich rodziny.

W powszechnej opinii Polaków osoby z niepełnosprawnością są szczególnie narażone na wykluczenie społeczne lub skazane na niską jakość życia. Z opublikowanego przez CBOS (2018) raportu „Komu żyje się najtrudniej?” wynika, że osoby z niepełnosprawnością i chore postrzegane są w społeczeństwie polskim często jako takie, które doświadczają większych trudności i ograniczeń (87%) niż inni oraz takie, które mają mniejsze możliwości realizowania swoich potrzeb życiowych. Wśród najczęściej wymienianych problemów, jakie dotykają osoby niepełnosprawne, blisko połowa badanych wskazuje problemy finansowe (48%), a co trzeci (33%) niewystarczający dostęp do opieki zdrowotnej i rehabilitacji, co piąty – izolację społeczną, ograniczenie kontaktów (20%) oraz brak akceptacji i nietolerancję (20%) (CBOS, 2017).

Całość działań programu społecznego Nikifory stanowi profilaktykę wykluczenia społecznego i kulturowego osób z niepełnosprawnościami. Otwarcie się na świat poprzez twórczość ułatwia wychodzenie tych osób do społeczeństwa, stanowią środek wyrażenia własnej osobowości i w tym sensie pokazuje kim tak naprawdę są osoby z niepełnosprawnościami – niesztampowe, wartościowe, ciekawe.

Więcej informacji o programie: www.nikifory.pl