Na wystawie „Fabryka złudzeń. Fotografie Danuty Rago” prezentowane będą głównie współczesne wydruki zdjęć, ale oprócz nich znajdą się także vintage prints, czyli odbitki z epoki, a dokładnie zdjęcia, które Rago przedłożyła Komisji Artystycznej Związku Polskich Artystów Fotografików w 1976 r.

— Wystawa „Fabryka złudzeń. Fotografie Danuty Rago” wpisuje się w edukacyjną misję Fundacji Archeologii Fotografii i jest dla nas szczególnie ważna. Chcemy przybliżać sylwetki ważnych polskich fotografów i fotografek, który obecnie są już nieco zapomniani — powiedziała historyczka sztuki, wykładowczyni UW i PWSFTviT im. L. Schillera w Łodzi dr Weronika Kobylińska.

Prezentowane przez Fundację Archeologii Fotografii archiwalne numery tygodnika „Perspektywy”, a także stykówki (odbitki paska negatywu bezpośrednio na arkuszu papieru) i wglądówki (odbitka robocza o charakterze poglądowym – demo) pozwalają podejrzeć sposób pracy Rago. Można na nich odczytać odręczne opisy fotografki, m.in. wskazujące, jak planowała wykadrować dane zdjęcie.

Krytyczna obserwatorka rzeczywistości

— Danuta Rago była wnikliwą i krytyczną obserwatorką rzeczywistości. Reakcja na to, co się dzieje tu i teraz była wpisana w jej fotoreporterski etos. W moim przekonaniu jej zdjęcia się nie zestarzały, są ponadczasowe, choć wykonywała je głównie w latach PRL. Na niektórych fotografiach widoczny jest pewien krytycyzm i dystans do panującego wówczas ustroju, jak np. widoczne na drugim planie transparenty z propagandowymi hasłami „Ludowe Wojsko Polskie zawsze wierne narodowi i partii” — oceniła dr Kobylińska.

Danuta Rago była jedyną kobietą wśród 40 fotoreporterów współpracujących z Centralną Agencją Fotograficzną (CAF). Realizowała także sesje reklamowe sprzętu AGD, kosmetyków czy fiata 126p.

— Niektóre z jej zdjęć reklamowych z lat 70. także i dziś mogłyby zdobić okładki lifestylowych magazynów lub być prezentowane na Instagramie. Szczególnie wyróżnia się zdjęcie promujące kosmetyki „Celia” ze zbliżeniem kobiecej twarzy. Oczy modelki niezwykle przenikliwie spoglądają na widza, przywołując skojarzenia z filmem „Dziecko Rosemary”. Mimo upływu kilkudziesięciu lat fotografia jest nadal bardzo sugestywna, wzbudza emocje, a jednocześnie – przez swoją tajemniczość pozostawia pewne niedopowiedzenie — wyjaśniła Kobylińska.

Pokazane zostaną też czarno-białe zdjęcia reportażowe.

— Danuta Rago chciała uwiecznić to, co dziś nazywany „życiem ulicy” – wszystko, co dzieje się w przestrzeni miejskiej wielkich aglomeracji. Przykładem jest fotoreportaż z Nowego Jorku, który pokazuje miasto inaczej niż z perspektywy „amerykańskiego snu” — oceniła.

Pod koniec 2020 r. archiwum Danuty Rago zaopiekowała się Fundacja Archeologii Fotografii. Wystawa „Fabryka złudzeń. Fotografie Danuty Rago” będzie czynna do 10 grudnia.

Życie Danuty Rago

Danuta Rago urodziła się 17 sierpnia 1934 r. w Dobrem (kujawsko-pomorskie). Na początku lat 50. rozpoczęła pracę zawodową w Pracowni Fotograficznej Zarządu Ochrony i Konserwacji Zabytków w Ministerstwie Kultury i Sztuki. Pracowała jako fotoreporterka w „Walce Młodych”, „Sztandarze Młodych”, a także w „Świecie” i w „Perspektywach”. W redakcji ostatniego tytułu pracowała przez ponad 30 lat, a od 1977 r. kierowała tam działem fotoreporterów.

— Nadzorowała sesje zdjęciowe, organizowała sesje zdjęciowe i dokonywała wyboru materiałów na łamach „Perspektyw” — podkreśliła dr Kobylińska.

Po przejściu na emeryturę pełniła funkcję prezeski Okręgu Warszawskiego Związku Polskich Artystów Fotografików (1990–1995), a następnie skarbniczki (1995–2000). Wydała cztery albumy fotograficzne, miała sześć wystaw indywidualnych. Odznaczono ją Złotym Krzyżem Zasługi (1979) i odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1989). Zmarła 19 grudnia 2000 r.

Czytaj też: Pamiątki związane z księciem Józefem Poniatowskim zaprezentowano w Pałacu pod Blachą