Krzysztof Penderecki spocznie w Panteonie Narodowym

Krzysztof Penderecki był to światowej sławy kompozytor, dyrygent i pedagog, należy do grona najwybitniejszych i najbardziej cenionych osobowości muzyki, kultury i sztuki współczesnej. Od ponad pół wieku jego utwory znajdują się w repertuarze największych orkiestr i chórów oraz prestiżowych scen i filharmonii. Jako dyrygent prowadził zespoły symfoniczne w kraju i za granicą. Jest kawalerem Orderu Orła Białego.

Odszedł Maestro Krzysztof Penderecki. Swoją twórczością wyznaczył całą epokę w kulturze polskiej i światowej. W 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej wybrzmiało Jego monumentalne dzieło „Polskie Requiem”. Był to jeden z ostatnich publicznych występów wielkiego ​Kompozytora. RiP

— Andrzej Duda (@AndrzejDuda) March 29, 2020

Jeden z najwybitniejszych polskich kompozytorów

Uznawany za wybitnego przedstawiciela polskiej awangardy, Krzysztof Penderecki tworzył koncerty, monumentalne dzieła oratoryjne, opery, jak również utwory kameralne i wokalne. Najgłośniejsze z nich to: "Pasja św. Łukasza", "Tren Ofiarom Hiroszimy", za który otrzymał nagrodę UNESCO, "Dies Irae", czyli "Oratorium Oświęcimskie", a ponadto opery "Diabły z Loudun" i "Raj utracony". Do jego najbardziej znanych kompozycji należą też symfonia-oratorium "Siedem bram Jerozolimy", "Polskie Requiem", utwór "Te Deum" napisany na cześć nowo wybranego papieża Polaka Jana Pawła II, czy "Koncert podwójny na skrzypce i altówkę".

Polska kultura poniosła dziś wielką i niepowetowaną stratę. Po długiej chorobie odszedł Maestro Krzysztof Penderecki - najwybitniejszy polski kompozytor współczesny, którego muzyki słuchano od Japonii po Stany Zjednoczone. 1/2

— Piotr Gliński (@PiotrGlinski) March 29, 2020

Penderecki komponował również muzykę wykorzystywaną w filmach, między innymi w obrazach "Odyseja kosmiczna" i "Lśnienie" Stanleya Kubricka, "Katyń" Andrzeja Wajdy, czy "Wyspa tajemnic" Martina Scorsese. Na przełomie lat 50. i 60. współpracował ze Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia w Warszawie, tworząc takie dzieła, jak "Psalmus", "Brygada śmierci", "Ekechejria".

Penderecki: Threnody for the Victims of Hiroshima

Profesor Akademii Muzycznej w Krakowie oraz jej wieloletni rektor, aktywnie angażował się w pracę pedagogiczną. W gronie studentów Krzysztofa Pendereckiego byli między innymi Abel Korzeniowski, Antoni Wit czy Joanna Wnuk-Nazarowa.

Wielokrotnie nagradzany

Penderecki był laureatem wielu prestiżowych wyróżnień, w tym pięciokrotnie nagrody fonograficznej Grammy. W 2000 roku na Międzynarodowych Targach Muzycznych MIDEM w Cannes otrzymał nagrodę dla "Najwybitniejszego Żyjącego Kompozytora Roku", uważaną za muzyczny odpowiednik Oscara. Został też uhonorowany Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. W 2015 roku Papieska Rada do spraw Kultury odznaczyła go Medalem Per Artem ad Deum.

Był doktorem honoris causa kilkudziesięciu uniwersytetów, członkiem honorowym najważniejszych akademii artystycznych i naukowych, a także honorowym profesorem wielu prestiżowych uczelni artystycznych.

Początki kariery

Urodził się 23 listopada 1933 roku w Dębicy, w rodzinie adwokackiej, o niemiecko-ormiańsko-polskich korzeniach. Studiował kompozycję w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie, którą ukończył w 1958 roku. Rok później, w Ogólnopolskim Konkursie dla Młodych Kompozytorów, utwory Pendereckiego - "Strofy", "Emanacje" i "Psalmy Dawida" - zajęły trzy pierwsze miejsca. Był to początek błyskotliwej i wieloletniej kariery.

Przełomem w twórczości kompozytora stała się "Pasja według św. Łukasza", której prapremiera 30 marca 1966 roku, stanowiła światowe wydarzenie artystyczne. Był to również rok obchodów Millenium Chrztu Polski, dyskredytowanych przez komunistyczną władzę. Tym monumentalnym dziełem Penderecki zapisał się w historii, jako pierwszy kompozytor z tzw. bloku wschodniego, który podjął tematykę sakralną.

Pasja wg. Św Łukasza Krzysztof Penderecki Warsaw Boys Choir

Twórca awangardowy

W latach 60. Krzysztof Penderecki tworzył muzykę awangardową, posługiwał się między innymi techniką kompozytorską zwaną "sonoryzmem". Brzmienie instrumentu wydobywa się w niej nietradycyjnymi sposobami, na przykład przez uderzanie w pudło skrzypiec. W tym czasie skomponował też muzykę do kilkudziesięciu filmów animowanych, teatrów lalkowych, a także teatru dramatycznego. W latach 70. odszedł od awangardy do kompozycji tonalnych, które znalazły też aprobatę szerokiej publiczności.

Wykładał na uczelniach zagranicznych - Folkwang Hochschule für Musik w Essen oraz Yale University w New Haven. W latach 1987-90 był dyrektorem artystycznym Filharmonii Krakowskiej, potem między innymi dyrektorem artystycznym Festival Casals w San Juan w Puerto Rico, dyrektorem muzycznym Sinfonia Varsovia i doradcą Beijing Music Festival w Pekinie. W 1997 roku wydał książkę "Labirynt czasu. Pięć wykładów na koniec wieku".

Od połowy lat 70. kompozytor mieszkał w odrestaurowanym dworze w małopolskich Lusławicach, gdzie w 1980 roku zainicjował prywatny festiwal muzyki. W 2013 roku otworzył tam międzynarodową akademię muzyczną Europejskie Centrum Muzyki.