Decyzji tej nadano rygor natychmiastowej wykonalności. Przysługuje od niej odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – poinformował w poniedziałek Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Warszawie.

Mazowiecka konserwator zabytków Barbara Jezierska powiedziała PAP, że decyzję o wpisaniu cmentarza żydowskiego w Płońsku do rejestru zabytków wydano z rygorem natychmiastowej wykonalności ponieważ teren ten jest zagrożony inwestycją, w ramach której miałoby powstać centrum handlowe.

- Klauzula nadania rygoru natychmiastowej wykonalności oznacza ochronę prawną cmentarza także w trakcie trwania ewentualnej procedury odwoławczej od decyzji o wpisaniu tego obiektu do rejestru zabytków – podkreśliła Jezierska. Przyznała, że zgodnie z wydaną decyzją na teren cmentarza powinny powrócić wszystkie wywiezione wcześniej elementy tamtejszego lapidarium, a płot, którym nekropolia została ogrodzona, powinien zniknąć.

"Groby są nienaruszalne”

O wpisanie cmentarza żydowskiego w Płońsku do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego wnioskował w styczniu Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich RP. Przychylając się do tego wniosku Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków (MWKZ) przypomniał, że nekropolia ta została założona w XVIII wieku i związana jest ze społecznością żydowską Płońska, która do wybuchu II wojny światowej stanowiła ok. 50 proc. mieszkańców miasta. Argumentując decyzje, podkreślono także, że „wedle zasad judaizmu cmentarze są miejscami świętymi, a groby są nienaruszalne”.

- Bezsprzecznie istniejąca część dawnego cmentarza żydowskiego ma niepodważalną wartość historyczną. Stanowi niemal jedyny materialny ślad wielowiekowej bytności społeczeństwa żydowskiego w Płońsku, miejscu urodzenia Dawida Ben Guriona, pierwszego premiera Izraela. Jest to miejsce o szczególnej wartości symbolicznej, nie tylko dla rozproszonej po całym świecie społeczności żydowskiej, ale też dla historii miasta Płońsk, a szerzej historii Polski, dokumentujące jej wielokulturowość. Ostatnie wydarzenia, związane z realizacją inwestycji komercyjnej, wskazują na pilną potrzebę objęcia pozostałości cmentarza prawną ochroną konserwatorską – podkreślono m.in. w stanowisku MWKZ.

Centrum handlowe

Wieczystym użytkownikiem terenu po dawnym cmentarzu żydowskim w Płońsku, nieruchomości będącej własnością Skarbu Państwa, jest od 2013 r. lokalna spółka City Star. Firma ta występowała dwukrotnie do płońskiego starostwa z wnioskiem o wydanie pozwolenia na budowę centrum handlowego - ostatni raz na początku marca; poprzednio dokumentacja wniosku miała wadę formalną.

Ostatnio starostwo powiatowe w Płońsku zawiesiło na czas nieokreślony postępowanie dotyczące wniosku tamtejszej firmy City Star o pozwolenie na budowę centrum handlowego na terenie dawnego cmentarza żydowskiego. Mniej więcej w tym samym czasie wokół nekropolii ustawiono ogrodzenie. Zawieszając postępowanie w sprawie zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę budynku handlowo-usługowego, starosta przekazał akta sprawy do Komisji Regulacyjnej do spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Warszawie.

Wcześniej, pod koniec lutego, z terenu płońskiego cmentarza City Star wywiozła obelisk upamiętniający Żydów pomordowanych w latach 1939-45 oraz inne elementy znajdującego się tam lapidarium.

Sprzeciw i oburzenie

Przeciwko działaniom City Star protestuje Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP oraz Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie. Na początku marca we wspólnym stanowisku wyraziły one sprzeciw i oburzenie wobec działań City Star. W wydanym wtedy oświadczeniu przypomniano o postępowaniu w Komisji Regulacyjnej, którego celem jest odzyskanie nieruchomości. Podkreślono przy tym, że wszelkie prace na terenie płońskiego cmentarza żydowskiego powinny być wstrzymane. W kwietniu, już po ogrodzeniu nekropolii blaszanym płotem, Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP oraz Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie wyraziły obawę, iż działania firmy City Star mają na celu zniszczenie cmentarza poprzez budowę na tym terenie centrum handlowego.

Po wywiezieniu pod koniec lutego z terenu nekropolii kamiennego obelisku poświęconego Żydom pomordowanym w czasie II wojny światowej oraz trzech macew, będących częścią tamtejszego lapidarium, firma City Star w oświadczeniu publikowanym w płońskich mediach podkreślała, że tamtejszy dawny cmentarz żydowski to, zgodnie z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego, nieruchomość przeznaczona pod zabudowę m.in. na obiekty usługowe. Jak zaznaczono wówczas, dla potrzeb inwestycji „inwestor zabezpieczył obiekty znajdujące się na działce, celem ich przeniesienia w inne miejsce”.

Śledztwo w sprawie wywiezienia z terenu dawnego cmentarza obelisku upamiętniającego Żydów pomordowanych w latach 1939-45 oraz innych elementów tamtejszego lapidarium wszczęła pod koniec lutego Prokuratura Rejonowa w Płońsku. Postępowanie dotyczy znieważenia pomnika.