Nadleśnictwo Międzyrzec, cz. 4
Lista pamięci w sercu przechowywana
- Pojawienie się na naszym terenie tzw. Zenonowców to dla ludności była radość i znak, że idzie wolność - o wydarzeniach 1944 roku na Podlasiu mówił Adam Szulik, sekretarz Nadleśnictwa Międzyrzec Podlaski. I jednym tchem wymienił podpisy wówczas jeszcze żyjących żołnierzy Oddziału "Zenona": "Orzech", "Wicz", "Burza", "Zaremba", "Groźny", "Roch", "Żbik", "Boruta", "Jagoda"...
Gdy był wójtem Drelowa, a i potem leśnikom weterani ci dziękowali za to, że przez lata komunizmu udało się utrzymać miejsce pamięci - mogiłę poległych w Leśnictwie Leszczanka. Bitwa, upamiętniona w tym miejscu została stoczona z oddziałami niemieckimi w dniach 22 - 26 lipca 1944 roku w ramach Akcji "Burza". Pomnik - jak podaje Sławomir Kordaczuk, wicedyrektor Muzeum Regionalnego w Siedlcach i badacz dziejów Oddziału "Zenona" powstał z inicjatywy samego Stefana Wyrzykowskiego "Zenona" i kolegów z Oddziału.
Krzysztof Kuźmicz, leśniczy Leśnictwa Leszczanka, jak i Adam Szulik, będący w końcówce lat 80. sekretarzem gminy Drelów, a w wolnej Polsce jej wójtem, opowiadają o naciskach, jakie były ze strony władzy ludowej, aby to miejsce pamięci zlikwidować, a co zostało zablokowane silną wolą mieszkańców, sekretarza gminy, a także legendarnego podlaskiego duchownego, ks. Romana Soszyńskiego.
Dziś, tak jak od wielu lat przed pomnikiem - mogiłą odbywają się uroczystości patriotyczne, zawiązane zarówno z Akcją "Burza", ale i 1 marca - w dniu pamięci o Żołnierzach Wyklętych. Miejsce nabrało lepszego wyglądu, kolejni leśniczowie wraz wójtem gminy Drelów zadbali, aby było ono ładnie utrzymane, a nawet zrobiono parking dla tych, którzy z wielu stron kraju przyjeżdżają na uroczystości.
„Zenon” i jego Oddział
Stefan Wyrzykowski (1916-1985) ps. AK „Zenon”, major AK, dowódca oddziału partyzanckiego 34 pułku piechoty Armii Krajowej 9 Podlaskiej Dywizji Piechoty AK. Już w listopadzie 1939 roku został zaprzysiężony w Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), a potem był w ZWZ-AK. Od początku zaangażowany w działania niepodległościowe, w grudniu 1943 roku dowodził oddziałem osłaniającym radiostację R-31 Komendy Głównej AK. Z czasem - dzięki jego determinacji i charyzmie - Oddział rozrósł się do ok. 200 osób, a ufundowanie przez miejscową ludność sztandaru Oddziałowi (po zwycięskiej bitwie) sprawiło, że jeszcze bardziej związał się on z Podlasiem i należał do elity tamtejszego Podziemia wojskowego. Pamięć o nim nie tylko przetrwała, ale przerodziła się w patriotycznie twórczą legendę o człowieku - żołnierzu, który na wojennym Podlasiu znaczył bardzo wiele. Śladami miejsc walki, pomnikami czy mogiłami pamięci - z których Leszczanka nie jest jedynym leśnym miejscem - od lat zajmuje się Sławomir Kordaczuk z Muzeum Regionalnego w Siedlcach, wcześniej robili to także inni, jak np. Jerzy Sroka.
Spośród osób, które w audycji wymienia A. Szulik, warto przywołać niektóre:
- „Orzech”: Franciszek Stefaniuk
- Jerzy Sroka (1928-1996), „Wicz”, prawnik, historyk - regionalista, także dziejopis Oddziału "Zenona";
- Tadeusz Sobieszczak (1924-2018), „Dudek”, najdłużej żyjący i jeden z najaktywniejszych weteranów z Oddziału "Zenona", służący zawsze wiedzą i promieniujący serdecznością;
- Ryszard Nowicki, „Boruta”, szeregowy w II plutonie piechoty Oddziału;
- Aleksander Wereszko (1917-1999), „Roch”, major AK, oficer wyszkolenia i broni, w Leszczance był dowódcą 7 kompanii i zastępcą dowódcy III batalionu 34 pułku piechoty AK;
- Alina z Kłopotowskich (1913-2002) Eugeniuszowa Fedorowiczowa, „Marta”, podporucznik, dowódca drużyny sanitarnej Oddziału "Zenona";
- ks. Roman Soszyński (1912-2003), kan., proboszcz wielu parafii na Podlasiu, zmarł w Białej Podlaskiej, zasłużony badacz i popularyzator dziejów Kościoła oraz historii regionu, ze szczególnym uwzględnieniem unitów podlaskich
Leszczanka to kolejny punkt pamięci historycznej, którym opiekują się leśnicy z Podlasia wramach Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Lublinie.
Lit.: Sławomir Kordaczuk, Podlaskim szlakiem Oddziału Partyzanckiego "Zenona", Siedlce 2007; strona rodzinna rodu Plewaków i Fedorowiczów
[gallery ids="264802,264804,264805,264806,264807,264808,264809,264810,264811,264812"]