Sekrety Mazowsza

Sekrety Mazowsza: Sucha Cieszkowskich

  • Piotr Szymon Łoś

  • 11.07.2022
  • 22 min 09 s

Krótki opis odcinka

Na portyku dworu w Nowej Suchej (gm. Grębków, pow. węgrowski) widnieją dwie daty: 1743 i 1993. Pierwsza mówi o powstaniu obiektu, a druga o jego uratowaniu, gdy po latach zaniedbań dwór został wyremontowany i ponownie zamieszkany. Fundatorem dworu był Ignacy Cieszkowski (1704-1787), kasztelan liwski, marszałek ziemi liwskiej w konfederacji dzikowskiej 1734. Najwybitniejszym przedstawicielem tej rodziny i zarazem właścicielem majątku z dworem w Suchej był z kolei August Cieszkowski (1814-1894), działacz, myśliciel społeczny i polityczny, filozof (mesjanizm), jeden z założycieli Ligii Narodowej Polskiej, współtwórca Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, członek Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim (1858) oraz honorowy członek Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu (1890). Z małżeństwa z Heleną z Cieszkowskich (swoją stryjeczną siostrą) miał on dwóch synów, w tym Augusta Adolfa Cieszkowskiego (1861-1932), właściciela Wierzenicy pod Poznaniem oraz dóbr w powiecie węgrowskim: Jabłonny, Ryczycy, Stawisk, Suchej, Surchowa i Wilczonka. A. Cieszkowski junior był nieżonaty, wobec czego w 1931 r. adoptował czterech ziemiańskich synów i podzielił między nimi majątek. Oprócz Jana Tyszkiewicza z Waki i Edwarda Raczyńskiego, późniejszego prezydenta na emigracji, adoptowani zostali także: Felicjan Dembiński i Paweł Żółtowski. Prof. Felicjan Cieszkowski-Dembiński (1901-1981), ostatni przedwojenny właściciel Suchej był znakomitym rolnikiem, agrotechnikiem, specjalistą szczegółowej uprawy roślin. Wielkie zasługi położył w uprawie roślin oleistych, głównie rzepaku. Dzięki jego badaniom znacznie zwiększyła się uprawa i plony rzepaku w Polsce. Ponadto, był ekonomistą, profesorem Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu, członkiem PAN i „dobrodziejem kościoła w Kopciach”, jak napisano na tablicy pamiątkowej w tej świątyni. W czasie okupacji przyczynił się do uwolnienia skazanej na śmierć Teresy Mycielskiej (później Julianowej Chłapowskiej), a w Suchej przez dłuższy czas zatrudniał Żydów z Kałuszyna. W 1944 roku w Krakowie starał się o uwolnienie z więzienia gestapo swojego brata Stefana, który na wolność wyszedł bezpośrednio przed odejściem Niemców z Krakowa. Po opuszczeniu Suchej przez rodzinę Cieszkowskich-Dembińskich (tzw. reforma rolna) dwór popadał w ruinę. I właśnie w drugiej połowie lat 80. XX wieku kupił go prof. Marek Kwiatkowski (1930-2016), historyk sztuki, wieloletni dyrektor Łazienek Królewskich w Warszawie wraz z małżonką Marią z Marczewskich, którzy obiekt ten wyremontowali. Wokół niego, na powierzchni ok. 10 ha utworzyli też skansen architektury drewnianej, sprowadzając doń liczne obiekty zabytkowe z regionu głównie Mazowsza i Podlasia. Obecnie Muzeum Architektury Drewnianej Regionu Siedleckiego w Nowej Suchej przyjmuje zwiedzających, ale trwają jednocześnie działania formalno-prawne, mające na celu utworzenie w Suchej, zgodnie z wolą prof. Marka Kwiatkowskiego, publicznej placówki muzealnej. Po dworze Cieszkowskich w programie oprowadziła Jolanta Karczewska, kustosz Muzeum Architektury Regionu Siedleckiego w Nowej Suchej.

Opis odcinka

Na portyku dworu w Nowej Suchej (gm. Grębków, pow. węgrowski) widnieją dwie daty: 1743 i 1993. Pierwsza mówi o powstaniu obiektu, a druga o jego uratowaniu, gdy po latach zaniedbań dwór został wyremontowany i ponownie zamieszkany. Fundatorem dworu był Ignacy Cieszkowski (1704-1787), kasztelan liwski, marszałek ziemi liwskiej w konfederacji dzikowskiej 1734. Najwybitniejszym przedstawicielem tej rodziny i zarazem właścicielem majątku z dworem w Suchej był z kolei August Cieszkowski (1814-1894), działacz, myśliciel społeczny i polityczny, filozof (mesjanizm), jeden z założycieli Ligii Narodowej Polskiej, współtwórca Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, członek Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim (1858) oraz honorowy członek Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu (1890). Z małżeństwa z Heleną z Cieszkowskich (swoją stryjeczną siostrą) miał on dwóch synów, w tym Augusta Adolfa Cieszkowskiego (1861-1932), właściciela Wierzenicy pod Poznaniem oraz dóbr w powiecie węgrowskim: Jabłonny, Ryczycy, Stawisk, Suchej, Surchowa i Wilczonka. A. Cieszkowski junior był nieżonaty, wobec czego w 1931 r. adoptował czterech ziemiańskich synów i podzielił między nimi majątek. Oprócz Jana Tyszkiewicza z Waki i Edwarda Raczyńskiego, późniejszego prezydenta na emigracji, adoptowani zostali także: Felicjan Dembiński i Paweł Żółtowski. Prof. Felicjan Cieszkowski-Dembiński (1901-1981), ostatni przedwojenny właściciel Suchej był znakomitym rolnikiem, agrotechnikiem, specjalistą szczegółowej uprawy roślin. Wielkie zasługi położył w uprawie roślin oleistych, głównie rzepaku. Dzięki jego badaniom znacznie zwiększyła się uprawa i plony rzepaku w Polsce. Ponadto, był ekonomistą, profesorem Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu, członkiem PAN i „dobrodziejem kościoła w Kopciach”, jak napisano na tablicy pamiątkowej w tej świątyni. W czasie okupacji przyczynił się do uwolnienia skazanej na śmierć Teresy Mycielskiej (później Julianowej Chłapowskiej), a w Suchej przez dłuższy czas zatrudniał Żydów z Kałuszyna. W 1944 roku w Krakowie starał się o uwolnienie z więzienia gestapo swojego brata Stefana, który na wolność wyszedł bezpośrednio przed odejściem Niemców z Krakowa. Po opuszczeniu Suchej przez rodzinę Cieszkowskich-Dembińskich (tzw. reforma rolna) dwór popadał w ruinę. I właśnie w drugiej połowie lat 80. XX wieku kupił go prof. Marek Kwiatkowski (1930-2016), historyk sztuki, wieloletni dyrektor Łazienek Królewskich w Warszawie wraz z małżonką Marią z Marczewskich, którzy obiekt ten wyremontowali. Wokół niego, na powierzchni ok. 10 ha utworzyli też skansen architektury drewnianej, sprowadzając doń liczne obiekty zabytkowe z regionu głównie Mazowsza i Podlasia. Obecnie Muzeum Architektury Drewnianej Regionu Siedleckiego w Nowej Suchej przyjmuje zwiedzających, ale trwają jednocześnie działania formalno-prawne, mające na celu utworzenie w Suchej, zgodnie z wolą prof. Marka Kwiatkowskiego, publicznej placówki muzealnej. Po dworze Cieszkowskich w programie oprowadziła Jolanta Karczewska, kustosz Muzeum Architektury Regionu Siedleckiego w Nowej Suchej.

Kategorie:

OGÓLNY OPIS PODCASTU

Sekrety Mazowsza

Historia, tradycje, wydarzenia kulturalne, rozmowy o sztuce, o ludziach - różnorodna panorama regionu mazowieckiego.

Odcinki podcastu (771)

  • Struktura wojskowa Armii Krajowej oraz Akcja "N"

    • 15.03.2025

    • 16 min 02 s

  • Powstanie i struktura Armii Krajowej

    • 13.03.2025

    • 17 min 14 s

  • Pomóżmy w rozbudowie Domu Pomocy Społecznej w Brwinowie

    • 12.03.2025

    • 25 min 52 s

  • Ostrołęka - kochać i myśleć o swoim mieście

    • 11.03.2025

    • 18 min 14 s

  • 75-lecie Gminnej Biblioteki Publicznej w Siennicy

    • 10.03.2025

    • 23 min 05 s

  • Ożywić grodzisko w Ostrołęce

    • 06.03.2025

    • 26 min 41 s

  • Powiatowa 13-tka, czyli o rekreacji, sporcie i urokach powiatu mińskiego

    • 05.03.2025

    • 26 min 09 s

  • Kobiety kobietom - damskie spotkanie z okazji 8 marca w powiecie mińskim

    • 04.03.2025

    • 24 min 37 s

  • Halina Bajorska-Flisak, zapomniana rzeźbiarka

    • 03.03.2025

    • 28 min 21 s

  • Wojciech Bardowski, zwycięzca The Voice Senior

    • 26.02.2025

    • 23 min 40 s

1
2
3
...
76
77
78