Tak jak mazurki wielkanocne były najpierw na stołach szlacheckich (głównie z powodu różnic ekonomicznych między dworem a wsią), tak i ryby słodkowodne dopiero dużo później trafiły na wigilijną wieczerzę na wsi radomskiej. Stawy rybne były przeważnie własnością ziemiańską, a chłopi – jeżeli miewali karpia czy inną rybę – to można sądzić, iż pochodziła ona z kłusownictwa.
Danuta Gawęda z Zaborowia mówi, iż już od dawna w jej domu nie przestrzega się obyczaju dwunastu potraw na Wigilię. Jej starsza koleżanka z zespołu „Zaborowianki” – Lucyna Gawor z kolei opowiada, iż w domu teściowej jej syna jak najbardziej tradycja ta jest podtrzymywana. Obie rodziny mieszkają w regionie radomskim, a więc z tradycją bywa różnie.
Czasami niepiśmienni chłopi mieli w pamięci fragmenty Pisma Świętego, mówiące o narodzeniu Pańskim, czytane zazwyczaj na początek Wigilii. Nie dziwi więc fakt, że w niektórych domach tak rozpoczynano wieczerzę, a w innych, zapewne w większości, gdzie jeszcze ludzie nie czytali i nie pisali, nie było komu odpowiedniego fragmentu przeczytać. Dziś jest to już daleka przeszłość, tradycja czytania fragmentu z Biblii przez najmłodszych członków rodziny ma się dobrze i jest kultywowana, zarówno w domach wiejskich, jak i w mieście.
Z tradycji najdawniejszych w domach wiejskich w regionie radomskim ostały się te zwyczaje, które współcześnie stosuje się prawie wszędzie. Niemniej – jak powtórzyła w audycji wielokrotnie dr Justyna Górska-Streicher – „co wieś, to inna pieśń”. Sąsiednie nawet wioski mogły mieć swoją lokalną tradycję, a ona zawsze była wzbogacana przez „matriarchat”, czyli dzięki kobietom, które zazwyczaj gotowały to, czego nauczyły się w domach rodzinnych.
O tradycjach żywych i tych już bardzo dawno zapomnianych, w audycji mówią: Danuta Gawęda i Lucyna Gawor z zespołu ludowego „Zaborowianki” z Zaborowia (gm. Orońsko, pow. szydłowiecki) oraz dr Justyna Górska-Streicher, etnograf, badaczka z Muzeum Wsi Radomskiej. Świąteczne opowieści „okrasiły” kolędami wszystkie członkinie zespołu „Zaborowianki”.
„Zaborowianki” przyjechały do Radia dla Ciebie w czwartek 19 grudnia br., prezentując nie tylko wiedzę teoretyczną, ale ustawiły stoisko z pierogami, ciastami, chlebem i innymi smakołykami świątecznymi, które co roku na Boże Narodzenie przygotowują w swoich domach.
Ponadto, w tym dniu swoje prace zaprezentowali dwaj artyści – rzeźbiarze: Adam Sobień i Mariusz Bogusławski, współpracujący z Muzeum Wsi Radomskiej, zaś piękne ozdoby choinkowe pokazała Maria Ostrowska ze Stowarzyszenia "Aktywni na Targowej" ze Skaryszewa.
Dyrektor Muzeum Wsi Radomskiej, Ilonie Jaroszek, a przede wszystkim Annie Ziółek, kierownikowi Działu Edukacji Muzeum bardzo dziękujemy za przygotowanie radiowej wizyty twórców regionu radomskiego w tym przedświątecznym dniu.
[gallery ids="315611,315612,315613,315614,315615,315616,315617,315618,315619,315620,315621,315622,315623,315624,315625,315626,315627,315628,315629,315630,315634,315633"]
