W wieku 100 lat zmarła uczestniczka Powstania Warszawskiego Zofia Czekalska, ps. Sosenka. Informację o śmierci łączniczki w zgrupowaniu „Chrobry II” przekazał Rafał Trzaskowski.

„»Pani jest coraz młodsza!« – mówiłem za każdym razem, kiedy się spotykaliśmy. I to nie była urzędowa uprzejmość. Bo tych pokładów energii i zapału, które miała zawsze w sobie, mógłby jej pozazdrościć każdy (ja z całą pewnością zazdrościłem). Bo za każdym razem zarażała uśmiechem, który praktycznie nigdy nie schodził z jej twarzy” – napisał na platformie X prezydent Warszawy.

Dodał, że ostatni raz z „Sosenką” widział się na spotkaniu wielkanocnym w Domu Powstańców Warszawskich. „Więcej spotkań niestety już nie będzie. Za każde z tych, których miałem zaszczyt doświadczyć – dziękuję. Zofia Czekalska »Sosenka« – Powstańczyni, bohaterka i po prostu wspaniała osoba – odeszła w wieku 100 lat. Pani Zofio, »Sosenko« – dziękujemy za wszystko. Warszawa zawsze będzie o Pani pamiętać” – podkreślił.

Zofia Czekalska, ps. Sosenka – biogram

Urodziła się 6 lipca 1923 r. w Tomaszowie Mazowieckim. Tam spędziła pierwsze 21 lat swojego życia, do Warszawy przyjechała w czasie okupacji. W wieku 13 lat została harcerką, co w dużym stopniu ukształtowało ją i jej ideały.

– Harcerką byłam zawsze. I właśnie to wykształcenie zostało w nas. W całym tym naszym kręgu, naszym towarzystwie. Później nasze losy łączyły się ciągle z harcerstwem – powiedziała Czekalska podczas wywiadu przeprowadzonego przez Muzeum Powstania Warszawskiego, w ramach programu „Archiwum Historii Mówionej”.

– Godzina W zastała mnie w Śródmieściu. Mieszkałam na ul. Siennej 45, na szóstym piętrze. Pierwsze strzały widziałam przy Placu Grzybowskim. Tam była jakaś tajna fabryka broni czy coś takiego. Chłopcy lecą z chorągiewkami, szaleją. Ludzie się chowają – opowiadała o początku walk.

W czasie Powstania pełniła funkcje łączniczki w zgrupowaniu „Chrobry II”, później również sanitariuszki. Cały ten czas spędziła w Śródmieściu. Po kapitulacji trafiła do obozu jenieckiego. Po wyzwoleniu wróciła do Polski, najpierw do rodzinnego Tomaszowa Mazowieckiego, a później do Warszawy, w której mieszkała do teraz.

Po wojnie zajmowała się tym, co kocha najbardziej – robieniem na drutach, szyciem, haftowaniem. Przez wiele lat pracowała w różnych teatrach warszawskich, szyjąc stroje sceniczne.

Babciu, już teraz możesz opowiadać

– Powstanie było dla niej ogromnym wstrząsem. Przez długi czas nie chciała o tym opowiadać. Z różnych powodów, m.in. politycznych, bała się konsekwencji, jakie może to spowodować – mówił w 2023 r. kierownik Działu Edukacyjnego Muzeum Powstania Warszawskiego dr Karol Mazur.

– Po latach otworzyła się dzięki wnuczce, która została harcerką. To były już lata 90., a ona nadal miała obawy. Wtedy wnuczka powiedziała jej: „babciu, już teraz możesz opowiadać”. Obie odwiedziły wówczas Muzeum Powstania Warszawskiego i tak poznaliśmy Zosię „Sosenkę”. Cudowną osobę – dodał dr Mazur.

– Ma bardzo dobre zdolności komunikacyjne z młodzieżą. Wiele razy brała udział w lekcjach muzealnych i zawsze były one pełne emocji i historii. Były to najcudowniejsze lekcje, jakie tu prowadziliśmy. Potrafiła przekazać swoje spontaniczne emocje najbardziej zmanierowanym i zniechęconym młodym ludziom. Taki przekaz zapamiętują bardziej niż treści czytane w książkach. „Sosenka” jest dobrym duchem naszego muzeum – podsumował.

W rozmowie z Polska Agencją Prasową „Sosenka” powiedziała, że z jej powstańczych ideałów chciałaby przekazać młodym „przesłanie niesienia pomocy bliźnim i bycia posłusznym prawu harcerskiemu”.

Zofia Czekalska 29 lipca 2018 r. „za zasługi w działalności na rzecz upamiętniania prawdy o najnowszej historii Polski” odznaczona została przez prezydenta Złotym Krzyżem Zasługi.

Czytaj też: Nie żyje Jan Ptaszyn Wróblewski. Legendarny jazzman zmarł w wieku 88 lat