Dzieło Forda znane jest historykom polskiego filmu także pod tytułem „Droga młodych”. Przedstawia on życie codzienne podwarszawskiego Sanatorium im. Włodzimierza Medema oraz stosowane tam nowatorskie metody wychowawcze i lecznicze. W latach 1926-1939 w sanatorium leczyło się niemal 10 tys. zagrożonych gruźlicą dzieci z ubogich robotniczych rodzin żydowskich.

Polska premiera filmu, nakręconego w 1936 r., odbyła się w osiemdziesięciolecie jego powstania. Dzieło Forda zobaczyli już widzowie we Francji i w Stanach Zjednoczonych. Gdy kręcił „Mir kumen on”, reżyser miał 27 lat i cieszył się opinią jednego z najzdolniejszych twórców filmowych swojego pokolenia po sukcesie jego „Legionu ulicy” (1932), zaginionego podczas wojny i do dziś nie odnalezionego. Scenariusz do jego pracy o sanatorium napisała Wanda Wasilewska.

W filmie nie występują zawodowi aktorzy, dzięki czemu zachował dokumentalny autentyzm i stanowi dziś rzadki obraz życia żydowskich dzieci w Polsce na kilka lat przed wybuchem II wojny światowej. Film Forda miał wspierać zbiórkę pieniędzy na leczenie dzieci, niezbędną po odmowie dofinansowania przez Ministerstwo Opieki Społecznej.

Zatrzymany przez cenzurę

- To premiera filmu, który został zatrzymany przez cenzurę, a w powojennej Polsce funkcjonował w bardzo okrojonej formie. Jego czwartkowa premiera jest więc wydarzeniem bez precedensu. Sam film i jego rekonstrukcja była projektem międzynarodowym - podkreśliła Elżbieta Wysocka, kierownik zespołu restauracji taśmy filmowej i Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej-Instytutu Audiowizualnego.

Jak dodała film Forda przedstawia życie dzieci w nowoczesnym ośrodku opieki nad dziećmi z ubogich rodzin, dotkniętych ryzykiem gruźlicy. - Ośrodek wprowadzał nowe koncepcje dotyczące higieny, edukacji, samorządności i organizacji. Przyjmował kilka tysięcy dzieci. Istotny jest kontekst, którego dziś nie możemy się łatwo pozbyć – w 1940 r. dzieci oraz opiekunowie, którzy pracowali w ośrodku zostali wywiezieni do Treblinki. Gdy film nie został dopuszczony do szerokiej dystrybucji w Polsce, został wywieziony do Francji i tam odbyła się jego premiera, na której obecne były takie znamienitości jak m.in. Luis Bunuel i to z Francji wyszła inicjatywa, by ten film restaurować - mówiła.

W Polsce film oskarżony był o wykorzystywanie niedoli i biedy ludzkiej – pokazywał trudne warunki życia warszawskiej biedoty, ciasne mieszkania, brak odpowiedniej opieki, pracę dzieci – a także o propagowanie komunizmu. „Wymowa filmu jest jasna – to wołanie o solidarność i tolerancję. - Było jednak wiele głosów pozytywnych, doceniających nowatorstwo i artystyczność obrazu Forda – podkreśliła Wysocka.

- Jako Filmoteka od zawsze uczestniczymy w wydarzeniach festiwalu "Warszawa Singera" i staramy się uczestniczyć w przywracaniu pamięci o żydowskiej Warszawie. Aleksander Ford, jako reżyser pochodzenia żydowskiego, który poruszał tematy żydowskie wpisuje się doskonale w formułę festiwalu i naszych działań. Na festiwalu chcieliśmy pokazać wczesne prace Forda, niestety nie wszystkie się zachowały. Widzowie pamiętają zwykle powojenne filmy, jak "Krzyżaków", a my chcemy pokazać go młodego. On debiutował w latach 20., a jego wczesna twórczość jest czymś, co stawia go w zupełnie innym świetle – dodała.

„Warszawa Singera”

Film pokazany został w ramach przeglądu prac Aleksandra Forda z lat 1933-1948, który odbywa się w ramach 14. edycji Festiwalu Kultury Żydowskiej „Warszawa Singera”. W dniu premiery Filmoteka Narodowa-Instytut Audiowizualny zorganizował także debatę poświęconą historii i rekonstrukcji filmu z udziałem partnerów projektu restauratorskiego oraz rodziny reżysera. W debacie głos zabrali m.in. Serge Bromberg (Lobster Film), Martin Koerber (Deutsche Kinemathek), Elżbieta Wysocka (Filmoteka Narodowa-Instytut Audiowizualny) oraz Anna Szczepańska (Paris 1 Pantheon Sorbonne).

Z okazji premiery przygotowano także wystawę, poświęconą osobie reżysera. Podzielona na dwie części ekspozycja umiejscowiona w holu i rotundzie kina Iluzjon, eksponuje archiwalne materiały dotyczące twórczości Forda z lat 1933-48. Są to unikatowe plakaty, programy filmowe, a także fragmenty oryginalnych scenariuszy. Druga część wystawy to wirtualna wędrówka po planach filmów Forda z różnych lat, odsłaniająca kulisy pracy ekipy filmowej.