Komisja Europejska wydała w czwartek wstępną pozytywną ocenę pierwszego wniosku Polski o płatności z Funduszu Odbudowy. Otwiera to drogę do wypłaty 6,3 mld euro w ramach KPO. Pieniądze mają trafić do Polski w nadchodzących tygodniach.

Komisja uzasadniła swoją decyzję osiągnięciem przez Polskę w stopniu zadowalającym dwóch „super kamieni milowych”, które mają wzmocnić niezależność polskiego sądownictwa poprzez reformę systemu dyscyplinarnego sędziów.

Zdaniem unijnych urzędników w zadowalającym stopniu zrealizowany został kolejny ważny „kamień milowy”, zobowiązujący Polskę do korzystania z Arachne - narzędzia informatycznego wspierającego systemy audytu i kontroli finansowej państw członkowskich, zapewniającego niezbędne zabezpieczenia przed nadużyciami finansowymi.

W ocenie KE w następstwie działań podjętych w okresie od czerwca 2022 roku do lutego 2024 roku kompleksowo zreformowano system środków dyscyplinarnych wobec polskich sędziów.

Sądy w Polsce a UE

Komisja przypomniała, że Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego została zlikwidowana i zastąpiona niezależnym i bezstronnym sądem, powołanym na mocy ustawy przyjętej 9 czerwca 2022 roku (ustawy o Izbie Odpowiedzialności Zawodowej).

W opinii brukselskich urzędników wprowadzono zabezpieczenia, dzięki którym sędziowie nie są już narażeni na ryzyko odpowiedzialności dyscyplinarnej za treść wydawanych przez nich wyroków lub stosowanie prawa UE. Osiągnięto to na mocy ustawy z czerwca 2022 roku oraz rozporządzenia ministra sprawiedliwości z lutego 2024 roku, które określiło ramy powoływania doraźnych rzeczników dyscyplinarnych, co pozwala na umorzenie bezpodstawnego postępowania dyscyplinarnego.

KE poinformowała też, że wszyscy sędziowie, których dotyczą orzeczenia Izby Dyscyplinarnej, mieli prawo do rozpatrzenia ich sprawy przez nową Izbę Sądu Najwyższego w jasnych ramach czasowych i na zasadach określonych w ustawie z czerwca 2022 roku, a wszyscy sędziowie, których niesłusznie zawieszono, zostali przywróceni na stanowiska.

Ponadto – jak podkreśliła unijna instytucja – w przedstawionym przez Polskę planie działań znajduje się wyraźne potwierdzenie jej zaangażowania na rzecz poszanowania nadrzędności prawa Unii i orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE). Dotyczy to m.in. wyroku TSUE z 5 czerwca 2023 roku, uznającego niektóre przepisy polskiego prawa dotyczącego przewinień dyscyplinarnych sędziów za sprzeczne z prawem unijnym.

Kiedy pieniądze z KPO?

Po potwierdzeniu decyzji przez państwa członkowskie ocena Komisji umożliwi wypłatę w nadchodzących tygodniach 6,3 mld euro (bez zaliczek) z łącznej kwoty 59,8 mld euro, którą Polska ma do dyspozycji w ramach Funduszu Odbudowy.

Polska złożyła pierwszy wniosek o płatność 15 grudnia 2023 roku. Obejmuje on kroki dotyczące realizacji 25 reform i pięciu inwestycji. Środki te mają na celu poprawę odporności i konkurencyjności gospodarki, wspieranie transformacji energetycznej i cyfrowej, wspieranie zdrowia i mobilności, a także inwestycji w sektorze rolnym. Mają być też przeznaczone na reformę ułatwiającą inwestowanie w budowę lądowych farm wiatrowych oraz przeprojektowanie Narodowego Programu Ochrony Powietrza w celu poprawy jakości powietrza w Polsce.

Czytaj też: Pojazdy wojskowe na drogach w całym kraju. Dziś międzynarodowe manewry