„Ballady i romanse” na podstawie dzieła Adama Mickiewicza oraz „Sidła” Grażyny Bacewicz zostały nominowane w konkursie „Dwa Teatry – Zamość 2023”. Słuchowiska wyreżyserowała dyrektor literacka RDC Aleksandra Głogowska.

To drugie dzieło to kryminał, który w 1968 r. napisała znana kompozytorka i skrzypaczka Grażyna Bacewicz. RDC na podstawie tekstu przygotowało pięcioodcinkowy serial.

– Wszyscy znamy ją z sal koncertowych jako wybitnego kompozytora, znanego i uznanego na całym świecie, ale niewiele osób wiedziało, że w chwilach wolnych Grażyna Bacewicz również zajmowała się działalnością literacką. Napisała bardzo zgrabny kryminał utrzymany w stylistyce dawnej „Kobry”, czyli teatru sensacji, który w minionych latach co czwartek gościł na ekranach telewizyjnych – przypomina prezes RDC Tadeusz Deszkiewicz.

W konkursie dziecięcym Festiwalu nominowano także nasze trzy słuchowiska z cyklu „Gama i pasażerowie”, które były poświęcone wybitnym muzykom.

XXII Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji „Dwa Teatry” odbędzie się w dniach 16–19 czerwca.

Słuchowiska RDC w głównym konkursie w Zamościu

Do konkursu festiwalowego w Zamościu zakwalifikowane zostały dwa słuchowiska RDC dla dorosłych „Ballady i romanse” oraz „Sidła”.

Słuchowisko RDC „Sidła” powstało na podstawie powieści Grażyny Bacewicz.

– Stworzyliśmy pięcioodcinkowy serial kryminalny, który jest adaptacją utworu jednej z najwybitniejszych polskich skrzypaczek – mówi Aleksandra Głogowska.

Powieść Bacewicz, której akcja rozgrywa się w Stanach Zjednoczonych, została wydana nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w 2018 roku.

– Grażyna Bacewicz w sposób absolutnie naturalny posługuje się słowem. Jej teksty są błyskotliwe, wartkie i pobudzają wyobraźnię. Zupełnie jak jej muzyka! Kolorowa, dynamiczna, pisana z niezwykłym wyczuciem formy, pełna podskórnych napięć i wewnętrznego drive'u – podkreśla Daniel Cichy, dyrektor PWM.

„Sidła” to kryminał utrzymany w duchu prac takich mistrzów gatunku, jak Agatha Christie czy Georges Simenon. Akcja utworu rozgrywa się w Stanach Zjednoczonych: pochodzący z Francji inspektor Decise prowadzi śledztwo w sprawie zamordowania córki wpływowego obywatela amerykańskiego miasteczka. „Ciało młodej kobiety zostaje znalezione na skwerze amerykańskiego miasta. Brak jakichkolwiek śladów popełnienia zbrodni zbija z tropu lokalną policję. Jeden mały element nie pasuje do układanki...” – czytamy. „Detektyw Decise, francuski imigrant, zaczyna śledztwo. Tropy, z którymi podąży, doprowadzą go do dawno zapomnianych tajemnic rodziny Hadów. Kto wpadnie w sidła? Następna ofiara, morderca czy detektyw?”.

– „Sidła” to kryminał w stylu dawnej telewizyjnej Kobry, w której królowała Agatha Christie, Joe Alex czy Zygmunt Zeydler-Zborowski. To książka, napisana prostym językiem, ale z bardzo sprawnie przeprowadzoną intrygą, wciągająca i momentami zaskakująca – dodaje Tadeusz Deszkiewicz, prezes Polskiego Radia RDC.

O twórczości literackiej Grażyny Bacewicz wiedziała rodzina, grono najbliższych przyjaciół oraz wąski krąg koneserów jej muzyki. Znany był fakt wydania tomu opowiadań „Znak szczególny”, chodziły słuchy o kilku nieukończonych powieściach. – I kiedy jakiś czas zastanawialiśmy się z córką i wnuczką kompozytorki, jak uczcić 110. rocznicę urodzin tej wybitnej postaci, przekazano mi listy oraz maszynopisy niepublikowanych opowiadań oraz kryminału „Sidła”. Lektura tego ostatniego pochłonęła mnie zupełnie i w ciągu jednego wieczora podjąłem decyzję o publikacji tego rarytasu. Bo oto ktoś, kogo znamy ze znakomitej muzyki, utworów na skrzypce solo, doskonałej kameralistyki i świetnych partytur orkiestrowych, pokazuje inną twarz, ciekawej osobowości literackiej – podkreśla Daniel Cichy, dyrektor Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.

W radiowej adaptacji utworu wystąpili wybitni polscy aktorzy. – W roli nieugiętego i piekielnie inteligentnego inspektora amerykańskiej policji usłyszą Państwo Bartłomieja Topę. Narratorem powieści jest aktor Teatru Wybrzeże, Mirosław Baka – mówi Głogowska.

– Cieszę się, że w słuchowisku występują tak wyjątkowi artyści. To dzięki nim tekst napisany ponad 54 lata temu wciąż jest żywy i tak bardzo prawdziwy. Puentą słuchowiska jest jego muzyka. Tu nie mogłam podjąć innej decyzji; słowom Grażyny Bacewicz towarzyszy jest muzyka, to ona – tak różna w różnych etapach twórczości kompozytorki – przewija się przez cały serial – dodaje.

W kryminale oprócz Bartłomieja Topy i Mirosława Baki usłyszeliśmy Martę Lipińską, Krzysztofa Kumora, Marcina Perchucia, Dorotę Landowską, Elżbietę Nagel, Marcina Przybylskiego, Krzysztofa Szczepaniaka, Magdalenę Kutę i Joannę Pach Żbikowską.

Realizacja akustyczna Macieja Kubery.

„Ballady i romanse” w konkursie

Drugie zakwalifikowane do konkursu słuchowisko to „Ballady i romanse” Adama Mickiewicza.

Bezpośrednio po ogłoszeniu przez Prezydenta RP tematu Narodowego Czytania 2022 Radio dla Ciebie podjęło decyzję o radiowej realizacji tego utworu. Opracowanie oryginalnej koncepcji tych tekstów zostało powierzone Aleksandrze Głogowskiej, reżyserce i dyrektorowi literackiemu RDC.

Zadanie nie było łatwe, bo "Ballady..." recytowane były przez dziesiątki znakomitych aktorów, a także interpretowane przez wielu reżyserów. Priorytetem była jednak wierność zamysłowi Wieszcza.

"Ballady i romanse" to cykl silnie osadzony w realiach polskich tradycji ludowych, dlatego o napisanie oryginalnej muzyki do słuchowiska poproszona została prof. Maria Pomianowska, multiinstrumentalistka i kompozytorka, nawiązująca w swojej twórczości do wierzeń i tradycji ludowych. - Muzykę napisała Maria Pomianowska, wybitna specjalistka od muzyki folkowej. Reżyserce chodziło o to, żeby nawiązać do tej ludowości, która w twórczości Mickiewicza jest bardzo obecna - wskazał Tadeusz Deszkiewicz.

Artystyczna koncepcja autorki radiowej adaptacji oparła się na zderzeniu rzeczywistości ze światem nadprzyrodzonym i rozpisaniu tekstu na dialogi, aby dzięki tej fabularyzowanej formie poezja Mickiewicza stała się bardziej przystępna dla młodego odbiorcy.

- Warto podkreślić, że pani Aleksandra Głogowska zrobiła bardzo ciekawą adaptację, bo rozdzieliła utwory Mickiewicza na głosy, co sprawiło, że tych wierszy nie słucha się jak rymowanych dzieł, ale jak opowiadań z początkiem, kulminacją i pointą - zauważył prezes RDC.

Nasza radiowa premiera odbyła się 3 września 2022 roku w dniu Narodowego Czytania

Reżyserka słuchowiska, dyrektor literacka RDC Aleksandra Głogowska chce, by uznawane za manifest polskiego romantyzmu "Ballady i romanse" były dziełem wciąż żywym. – Wisienką na torcie jest również występ Michała Sławeckiego, wspaniałego kontratenora, który – nie zdradzę Państwu – wcieli się w jedną z ról i zaśpiewa specjalnie dla nas fragment ballady „Lilije”. To też był mój pomysł i bardzo się cieszę, że pan Michał zgodził się wystąpić w naszym utworze. Dzięki temu, mam nadzieję, te ballady będą jak najbardziej zrozumiałe dla dzisiejszego czytelnika, a nie były tylko lekturą szkolną – wskazała Głogowska.

Udramatyzowana treść wierszy z dialogami najwybitniejszych mistrzów słowa sprawiła, że "Ballad i romansów" słucha się jak fascynujących opowiadań ze wstępem, kulminacją i pointą. Zaskakującym pomysłem jest właśnie spotęgowanie siły przekazu dwóch tekstów skrajnie odmiennymi głosami kontratenora Michała Sławeckiego i Krzysztofa Cugowskiego.

Już teraz posłuchaj fragmentów słuchowiska:

Zbiór ballad Adama Mickiewicza po raz pierwszy wydany został w dwieście lat temu - w 1822 roku w Wilnie. Moment ten uznawany jest za początek rozwoju gatunku ballady w literaturze polskiej, a samo dzieło stało się manifestem polskiego romantyzmu.

Obsada:
Mariusz Bonaszewski
Katarzyna Dąbrowska
Andrzej Ferenc
Piotr Fronczewski
Jarosław Gajewski
Oskar Hamerski
Dorota Landowska
Sławomira Łozińska
Zuzanna Saporznikow
Andrzej Seweryn
Krzysztof Szczepaniak
Henryk Talar
oraz
Michał Sławecki – kontratenor i Krzysztof Cugowski

Muzyka: Maria Pomianowska
Reżyseria dźwięku: Andrzej Brzoska (Polskie Radio S.A.)
Koncepcja artystyczna, adaptacja i reżyseria: Aleksandra Głogowska

Słuchowiska dziecięce RDC w konkursie

„Niespodziewana przemiana Marszałka Bimbusa. Co gra w duszy Jerzemu Maksymiukowi” – Krzysztof Lipka

Bajki bywają zmyślone i prawdziwe. Ta bajka jest prawdziwa i opowiada o tym, jak Marszałek Bimbus zmienił się w wielkiego dyrygenta – Jerzego Maksymiuka. Opowiada o sile muzyki, o jej wpływie na ludzkie losy, o szczęściu, które przynosi. Jak to osiągnąć? Bardzo prosto: trzeba muzykę pokochać!

„Mała nocna muzyka. Gwiezdne skrzypce Wandy Wiłkomirskiej” – Remigiusz Grzela

Skąd jest muzyka, większa niż człowiek, góra, a może nawet cały świat? Czy można ją zobaczyć, zamykając oczy? Wanda Wiłkomirska zamykała oczy, kładąc smyczek na strunach skrzypiec, by przenieść siebie i słuchaczy do miejsca, które dla innych jest niedostępne. Do miejsca, z którego nie chciała wracać.

„Aga Jaga. Muzyczne przygody Agaty Zubel” – Zbigniew Dmitroca

Aga Jaga to nowoczesna czarownica. Czaruje za pomocą muzyki, i jest w tym tak doskonała, że nie ma dla niej rzeczy niemożliwych. Potrafi zaśpiewać szmer liści i szelest kartki papieru. Z opowieści dowiecie się, jak mała Agata Zubel zakochała się w muzyce i jak wyrosła na sławną artystkę.

Słuchowiska pochodzą z cyklu „Gama i pasażerowie” zrealizowane przez Polskie Radio RDC i Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Utwory powstały powstały na kanwie muzycznych książek Małego PWM z serii o tym samym tytule.

Festiwal „Dwa Teatry” odbędzie się w Zamościu po raz trzeci w dniach 16–19 czerwca.

Radia dla Ciebie można słuchać w Warszawie na 101 FM, w pasmach lokalnych oraz online na www.rdc.pl/player.