- Galeria zaprezentuje najlepsze i najwybitniejsze inscenizacje tego wiecznie aktualnego dramatu, od którego premiery w tym roku minie 115 lat. Czasy się zmieniają, a zagadnienie dulszczyzny, krytyka moralności mieszczańskiej, życia na pokaz i tworzenia fasad są ciągle aktualne - mówiła w Radiu dla Ciebie dyrektorka IT.

Na wystawie została pokazana ponadczasowość dzieła Zapolskiej. - W nowych realiach polskiej doby transformacji pojawiło się kilka inscenizacji, w których pokazano nowy świat nowego mieszczaństwa. Marcin Wrona w spektaklu telewizji pokazał na przykład obłudę jako część umowy społecznej - przypomniała Wrotnowska.

Fenomen popularności Zapolskiej

Organizatorzy wystawy przypomną najważniejsze wystawienia utworu Zapolskiej w polskich teatrach w minionym stuleciu – począwszy od krakowskiej prapremiery z 1906 roku, po realizacje teatralne z XXI wieku, włącznie z ostatnią warszawską inscenizacją z 2011 roku.

– Narodowe Czytanie "Moralności pani Dulskiej" i wystawa "Dulska na scenie" stanowią znakomitą okazję do przypomnienia, że tekst ten, już od swojej prapremiery, jest nieprzerwanie obecny na polskich scenach. Dulska bywała w tym czasie nie tylko obłudną krakowską (czasem lwowską) mieszczką, ale także zapobiegliwą matką i panią domu. Przygotowana przez Rafała Węgrzyniaka ekspozycja pokazuje jednak nie tylko to, jak zmieniała i wciąż się zmienia interpretacja tej sztuki, ale także to, jak w tym czasie zmieniał się polski teatr – zwraca uwagę Wrotnowska.

Afisze, programy, fotografie i karykatury przypominają blisko 20 najważniejszych przedstawień „tragifarsy kołtuńskiej” na scenach Krakowa, Warszawy, Lwowa czy Wilna. Wśród zgromadzonej dokumentacji znajduje się również karykatura Dulskiej autorstwa Gabrieli Zapolskiej.

– Któż nie zna słynnych cytatów z "Moralności pani Dulskiej", np. "Na to mamy cztery ściany i sufit, aby brudy swoje prać w domu i aby nikt o nich nie wiedział", które przeniknęły do codziennej polszczyzny i często nawet nie zdajemy sobie sprawy, że powtarzamy kwestie napisane przez Gabrielę Zapolską. Autorka bezlitośnie obnaża ludzkie słabości, obłudę, zakłamanie, które są przywarami kolejnych pokoleń. W Kordegardzie chcemy przypomnieć nie tylko samą sztukę oraz fenomen popularności zmarłej przed stu laty pisarki i jej dzieła, ale również jej postać, którą możemy zobaczyć na dwóch rzadko pokazywanych portretach autorstwa męża, Stanisława Jankowskiego – mówi profesor Rafał Wiśniewski, Dyrektor Narodowego Centrum Kultury.

Ponad 200 premier

Zapolska, która nie tylko zajmowała się literaturą, ale też publicystyką i krytyką teatralną, sama miała bogatą praktykę sceniczną, a nawet kształciła adeptów aktorstwa. Z sukcesem potrafiła więc przekuć swoje różnorodne doświadczenia zawodowe i osobiste na barwne, emocjonujące sylwetki bohaterów scenicznych, dające pole do aktorskiego popisu, a postać Dulskiej szybko stała się jedną z najważniejszych ról kobiecych w polskiej dramaturgii.

Tytułową bohaterkę jej dramatu kreowały znakomite artystki. Na wystawie przywołane zostaną najsłynniejsze odtwórczynie Anieli Dulskiej, takie jak: Stanisława Słubicka, Jadwiga Chojnacka, Halina Gryglaszewska, Anna Polony czy Anna Seniuk. - Z kocmołucha, jak ją widziała Zapolska, Dulska przeistoczyła się w piękną kobietę – mówi Rafał Węgrzyniak, kurator wystawy.

Wystawienia "Moralności pani Dulskiej" biją rekordy popularności. Od krakowskiej prapremiery z roku 1906 do najnowszej realizacji warszawskiej odbyło się już około 210 premierowych inscenizacji. Zgromadzone na wystawie eksponaty ukazują fenomen tej sztuki. Pochodzą ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego, Muzeum Teatralnego Teatru Wielkiego Opery Narodowej, Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk oraz Teatru Ateneum w Warszawie.

4 września na 10. jubileuszowej edycji Narodowego Czytania przypomniany zostanie dramat Gabrieli Zapolskiej. Tego samego dnia w Radiu dla Ciebie zaprezentujemy specjalne słuchowisko pt.: "Moralność pani Dulskiej", w którym wystąpią m.in. Barbara Krafftówna i Franciszek Pieczka.

Posłuchaj rozmowy nt. wystawy i dramatu:

Poranek RDC: „Moralność pani Dulskiej” lekturą Narodowego Czytania. Wyjątkowa wystawa w Kordegardzie