Wiadomości
Posłuchaj z regionu
Opis odcinka
Jerzy Kozarzewski, poeta, żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ) w czasie II św., po tzw. wyzwoleniu został skazany na śmierć przez władze komunistyczne. Jego żona, Magdalena zwróciła się do Juliana Tuwima, czy nie zechciałby interweniować u władz najwyższych, aby ocalić życie męża i kilku innych skazanych. Autor „Kwiatów polskich” zachwycił się przejmującym wierszem J. Kozarzewskiego i ani chwili nie wahał się, że trzeba ratować młodego poetę. Bolesław Bierut w drodze łaski zmienił karę śmierci na więzienie.
Magdalena z Bojanowskich (1919-2012) byłą córką Jerzego, muzyka i Ireny z Hamanów, powiązana rodzinnie z Wernerami, Norblinami, Schuchami i innymi rodzinami burżuazji warszawskiej. Jerzy Kozarzewski (1913-1996) był synem Zbigniewa i Janiny z Łempickich, wnukiem Marii z Marchwickich Kozarzewskiej, jak również wnukiem Marii z Norwidów Łempickiej.
Magdalena wspominała swój ślub z Jerzym (którego udzielił im ks. J. Zieja): W 1943 roku z domu Wujostwa [chodzi o Stefanię z Hamanów i Stanisława Schuchów] wyszłam za mąż za Jerzego Kozarzewskiego, ogarnięta ich ogromną miłością na równi z synami. Jednym z gości weselnych był 88-letni Ludwik Solski (…). W zebranym wtedy rodzinno-przyjacielskim kręgu tyle było ciepła, serdeczności, nadziei, że dzień ten pozostał w pamięci jak wyjęty z okupacyjnej rzeczywistości. Stół przygotowany do przyjęcia weselnego ubrany był kwiatami przez Ciotkę, która z drobnych kwiatów i liści ułożyła kontur granic Polski, obejmujący już te ziemie, o jakich się wówczas mówiło.
Skoro w tym domu, mającym także korzenie „obce”, w którym patriotyzm polski był na porządku dziennym, nie dziwił fakt, iż spowiednik wskazał Jerzemu Magdalenę, jako dziewczynę wartą uwagi.
Jerzy Kozarzewski urodził się w Trawnikach Lubelskich. Matka była nauczycielką, ojciec chemikiem. Dzieciństwo spędził w Piotrkowie Trybunalskim, studiował w Szkole Głównej Handlowej. Podjął pracę w Zakładach Wydawniczych M. Arct, a od 1938 w Zakładach Zbrojeniowych w Stalowej Woli. Był działaczem ONR oraz członkiem Organizacji Polskiej.
We wrześniu 1939 dostał się do niewoli radzieckiej. Samotnie uciekł z transportu. Wstąpił do konspiracyjnego Związku Jaszczurczego, a następnie Narodowych Sił Zbrojnych. Działał w Piotrkowie. W 1941 - ścigany przez Gestapo - został przeniesiony na teren województwa krakowskiego. W 1942 roku przeniósł się do Warszawy. Po powstaniu warszawskim został z żoną umieszczony w obozie przejściowym w Pruszkowie, a następnie trafił do Oświęcimia, a potem do Mauthausen.
Po wojnie wrócił do Polski i wszedł ponownie do struktur konspiracyjnych NSZ. Aresztowany w październiku 1945, dnia 6 sierpnia 1946 po pokazowym procesie otrzymał wyrok skazujący na podwójną karę śmierci. Wtedy właśnie, po rozmowie z Magdaleną Kozarzewską i przeczytaniu wiersza „Egzekucja”, Tuwim interweniował u Bieruta; Kozarzewski z więzienia wyszedł w 1956 roku.
Po odbyciu kary zamieszkał w Nysie, pracując najpierw w szpitalu, ale niemal od razu zaczął udzielać się społecznie, m.in. pełnił obowiązki przewodniczącego prezydium Komitetu Rodzicielskiego w Liceum Ogólnokształcącym Carolinum, a w 1957 stworzył Ognisko Muzyczne. Przygotowywał do adaptacji zabytkowe kolegium św. Anny przy Rynku Solnym na Szkołę Muzyczną. Ale jednak w 1962 roku został zdjęty ze stanowiska i przeniesiony do pracy w inwestycjach miejskich.
Już w latach 30. XX wieku pisał wiersze. Nie wprost przecież, ale nawiązywały one do Romantyzmu, który stanowił dla niego inspirację. Co ciekawe, nie Norwida stawiał na pierwszym miejscu – choć był prawnukiem jego brata, Ksawerego Norwida – ale lubił twórczość Słowackiego. Pisał dla żony, rodziny, z własnej potrzeby. Pisał także w okresie wojny i o wojnie… Dopiero w 1992 wydał pierwszy tomik wierszy „Dar codzienności”, a po jego śmierci zostały odnalezione i wydane w tomiku „Późne żniwo” utwory z okresu wojny i uwięzienia. Spuścizną poetycką Jerzego Kozarzewskiego zajęła się dr Magdalena Woźniewska-Działak, opracowując publikację Szukam cię nieustannie. Wiersze wybrane, wydaną przez Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach.
W niedzielę 14 kwietnia br. w Muzeum C. Norwida w Dębinkach (pow. wyszkowski, gm. Zabrodzie) odbyło się spotkanie wieczorne poświęcone Jerzemu Kozarzewskiemu. W relacji z tego wieczoru w programie występują: dr Magdalena Woźniewska-Działak, literaturoznawca z UKSW w Warszawie, córka Jerzego i Magdaleny Kozarzewskich, Anna Kozarzewska-Bigazzi, syn Marcin Kozarzewski oraz Jacenty Matysiak, dyrektor Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach. Na fortepianie grała druga córka J. M. Kozarzewskich, Maria Kozarzewska-Sterczyńska, pianistka i wykładowca Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, a na wiolonczeli – Marcin Zdunik. Fragmenty poezji Jerzego Kozarzewskiego czytał Marcin Kwaśny.
-------------------
Lit.:
- J. Kozarzewski, Szukam cię nieustannie. Wiersze wybrane, red. M. Woźniewska-Działak, Dębinki 2024, s. 8, 120;
- S. Werner, Korzenie. Sławni i bliscy z rodziny Wernerów oraz rodzin skoligaconych: Norblinów, Schuchów, Malczów, Fukierów, Meisnerów..., Warszawa 2002, s. 255, 256;
- M. Kozarzewska, Dla Jadwigi [w:] "Teksty Drugie" nr 4, Warszawa 2005, s. 215 i 216.
Kategorie:
OGÓLNY OPIS PODCASTU
Sekrety Mazowsza
Historia, tradycje, wydarzenia kulturalne, rozmowy o sztuce, o ludziach - różnorodna panorama regionu mazowieckiego.
Odcinki podcastu (781)
-
Pieśni legionowe powiat wołomiński IV Festiwal
Jeszcze do 30 kwietnia br. soliści mogą zgłaszać się na konkurs wykonywania polskich pieśni legionowych, który pod nazwą Międzynarodowy Festiwal Pieśni Legionowej Powiat Wołomiński 2025 - odbędzie się po raz czwarty. Po przesłaniu wykonanego utworu (wybranego ze specjalnego śpiewnika), jury podczas przesłuchania wybierze zwycięzców konkursu, na których czekają atrakcyjne nagrody. Przesłuchania finałowe oraz koncert laureatów odbędą się 16 maja w Markach. Wszelkie informacje można znaleźć pod adresem internetowym Festiwalu: https://mfpl.eu, a o jego idei, nagrodach i potrzebie krzewienia patriotyzmu przez pieśń, w programie mówili: Katarzyna Pazio, wicestarosta wołomiński (wsparcie samorządu powiatowego) i Wojciech Bardowski, pomysłodawca i dyrektor artystyczny Festiwalu, który też odbywa się pod patronatem Polskiego Radia RDC.
-
01.04.2025
-
23 min 16 s
-
-
Polsko-litewskie inspiracje twórczością M. K. Ciurlionisa; Fundacja AVE
O postaci litewskiego (choć piszącego po polsku) poety, kompozytora, artysty malarza oraz o inspiracji jego twórczością przy tworzeniu polsko-litewskiego projektu, w programie mówili (zapraszając też na konkretne wydarzenia): Alicja Juzwa i Bartłomiej Włodkowski z Fundacji AVE.
-
31.03.2025
-
24 min 40 s
-
-
Pasja, Aveciątka i Filharmonicy; Miasto Ogród na gruntach T. Reya
W sobotę 12 kwietnia 2025 roku o godz. 16.15 w kościele Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (Płudy, Białołęka) odbędzie się koncert muzyki pasyjnej. Wystąpią w nim soliści Polskiej Opery Królewskiej, instrumentaliści Filharmonii Narodowej oraz chóry AVE, AVECIĄTKA, AVETKI i GOLD OLD AVE. Wykonają zaś „Pasję według świętego Jana” prof. Krzysztofa Kusiel-Moroza w instrumentacji Jerzego Cembrzyńskiego oraz piękne a mało znane pieśni pasyjne polskich kompozytorów XIX i XX wieku. Wszystko to w odsłonie premierowej.
Czym jest koncert i jaki ma on związek z historią niedokończonego projektu miasta-ogrodu na Białołęce, autorstwa Tadeusza hr. Reya (1897-1967), w programie mówią: Alicja Juzwa, solistka chóru AVE oraz Batrłomiej Włodkowski, prezes Fundacji AVE
-
27.03.2025
-
21 min 07 s
-
-
Powitanie wiosny na Mazowszu - cykl koncertów muzyki klasycznej
W najbliższym czasie w regionie piaseczyńskim odbędą się koncerty muzyki klasycznej, pod hasłem: "Powitanie wiosny na Mazowszu. Lekka klasyka w pogodnym nastroju". Vivaldi, Chopin, Mendelssohn to tylko część nazwisk wybitnych kompozytorów, których muzyka będzie prezentowana, a wśród wykonawców: Anna Kuczok, Patrycja Grecka, Paweł Majewski, Janusz Powolny. O tym cyklu koncertów, jak i kolejnym przygotowywanym projekcie w programie mówił Janusz Powolny, dyrygent, pianista, animator kultury, organizator i zarazem prowadzący te muzyczne spotkania w świetnej atmosferze.
-
26.03.2025
-
22 min 03 s
-
-
Siedziby polskiej linii Wazów
O pałacach, zamkach, dworach myśliwskich w Warszawie, Nieporęcie, Pułtusku, Wyszkowie czy Białowieży, należących do członków dynastii Wazów w Polsce, w programie opowiadał Wawrzyniec Orliński, kierownik Działu Archeologii w Muzeum Historycznym w Legionowie.
-
25.03.2025
-
17 min 56 s
-
-
Stanisław Wilhelm Lilpop, współzałożyciel Podkowy Leśnej
W związku ze 100-leciem Podkowy Leśnej w Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku czynna jest wystawa "Między pasją a rozpaczą", ukazująca postać Stanisława Wilhelma Lilpopa, współzałożyciela Podkowy Leśnej (na gruntach dóbr Brwinów, należących do Lilpopa, poprzez sprzedaż działek, powstało miasto-ogród Podkowa Leśna), o którym w programie mówiły: Agata Kościelna-Ratowska, dyrektor placówki oraz Agata Charuba-Chadryś, zajmująca się edukacją i promocją w Muzeum.
-
21.03.2025
-
24 min 40 s
-
-
Archeologiczna podróż po Mazowszu
Od najbliższej niedzieli 23 marca Muzeum Historyczne w Legionowie rozpoczyna nowy cykl spotkań, pod hasłem: „Archeologiczna podróż po Mazowszu”. W pierwszym wykładzie wystąpi dr Bartłomiej Kaczyński: „Łysa Góra koło Chorzel. Enigmatyczne stanowisko z wczesnej epoki żelaza na północnym Mazowszu".
Prelekcja odbędzie się 23 marca 2025 r. (niedziela) o godz. 15:30 w pawilonie wystawienniczym Muzeum Historycznego w Legionowie, a o nowym cyklu edukacyjnym w programie opowiadał Wawrzyniec Orliński, kierownik Działu Archeologii legionowskiego Muzeum.
-
20.03.2025
-
20 min 04 s
-
-
Rok S. W. Lilpopa i 100-lecie Podkowy Leśnej na Stawisku
W związku z ogłoszeniem na Mazowszu roku 2025 rokiem Stanisława Wilhelma Lilpopa, fundatora domu w Stawisku i współzałożyciela miasta - ogrodu Podkowy Leśnej (stulecie początków miasta), Muzeum Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku przygotowało wiele wydarzeń natury zarówno oficjalnej, jak i artystycznej na cały bieżący rok, o czym w programie mówiły: Agata Kościelna-Ratowska, dyrektor placówki oraz Agata Charuba-Chadryś, zajmująca się popularyzacją i promocją w Muzeum.
-
19.03.2025
-
21 min 10 s
-
-
Od M. Łady-Maciągowej po J. Komara - wystawa nowych nabytków Muzeum Regionalnego w Siedlcach
Dziełem najciekawszym, najbardziej znaczącym i szalenie interesującym jest obraz olejny "Góralka" Małgorzaty Łady-Maciagowej (1881-1969). Praca ta, pochodząca z 1902 roku jest nie tylko najstarszą z dorobku artystki, znajdującego się w zbiorach Muzeum Regionalnego w Siedlcach, ale wydaje się, że jest najstarszym w ogóle znanym obrazem krakowskiej malarki. Siedlce szczycą się największym zbiorem prac z twórczości tej artystki, który przed laty zapoczątkował tworzenie się Działu Sztuki. Niebagatelne są prace Kazimierza Pacewicza (18951974) nie tylko z tytułu ich wartości artystycznych, ale też z powodu życiorysu malarza, naznaczonego służbą wojskową i uczestnictwem w I wojnie światowej. Korespondencja prywatna i akwarele jako niespodzianka dotarły do Muzeum ze Stanów Zjednoczonych. Zbigniew Tymoszewski (1924-1963), urodzony w pod siedleckim Chodowie, nie mógł za życia odczuć pełnego uznania (miał tylko jedną wystawę indywidualną 1958) dla swojej twórczości. Jego nieco ponure, innym razem pogodniejsze prace, w których jednak widać wpływ koloryzmu (uczeń m.in. J. Cybisa, krótka znajomość z J. Czapskim) i jego umiejętne zastosowanie w dość pogrubionej fakturze olejnej prac, sprawiły, że po śmierci twórcy, został on uznany za artystę wybitnego. O ww. artystach i ich twórczości, jak też o innych, których razem możemy oglądać na wystawie jeszcze do 12 kwietnia br., w programie mówiła dr Agnieszka Pasztor, kustosz Działu Sztuki w Muzeum Regionalnym w Siedlcach.
-
18.03.2025
-
22 min 34 s
-
-
Fundacja Koszary Przywróćmy Pamięć; Garwolin
O jednej z najprężniej działających grup, zajmujących się historią i pamięcią historyczną w Garwolinie i na tzw. ziemi garwolińskiej (powiat), czyli o Fundacji Koszary (wraz z wątkiem tzw. Pralni, czyli planów utworzenia Muzeum regionalnego oraz dziejami cmentarza) w programie opowiadali: dr Anna Ogonowska, prezeska i Krzysztof Kot, wiceprezes Fundacji Koszary Przywróćmy Pamięć z Garwolina.
-
17.03.2025
-
20 min 47 s
-
PODCASTY
Inne z tej kategorii
-
250 odcinków
-
Polak potrafi
1572 odcinkiCezary Polak zaprasza do audycji ludzi, którzy mieli odwagę działać inaczej
-
Latające radio doktora Kruszewicza
614 odcinkówDr Andrzej G. Kruszewicz, z zamiłowania ornitolog i podróżnik, autor ponad 30 książek, z zawodu lekarz weterynarii, a od 2009 roku dyrektor Warszawskiego ZOO.
-
Śladami. 63 miejsca Powstania Warszawskiego
63 odcinkiPrzez 63 dni, od 1 sierpnia do 2 października, codziennie, będą mogli Państwo odbyć podróż wśród miejsc, domów, ulic, które Powstanie Warszawskie pamiętają.