Wiadomości
Posłuchaj z regionu
Opis odcinka
"Polscy ziemianie w obronie ojczyzny podczas wojny z bolszewikami 1919-1921" - to tytuł jednej z najnowszych książek, wydanych przez Instytut Pamięci Narodowej, która porusza zagadnienie historyczne dotychczas tylko szczątkowo obecne w historiografii. Praca ta jest właściwie pionierska, bo po raz pierwszy omówiony został wątek wojny polsko-bolszewickiej, uwzględniający masowy udział ziemian w wydarzeniach lat 1919-1921.
Ziemianie stanowili niewielką grupę społeczną w pierwszej połowie XX wieku (ok. 2% w skali całego społeczeństwa), ale dysponowali jeszcze dużym kapitałem gospodarczym (majątki ziemskie), ale również, co autor bardzo podkreśla w książce, tzw. ludzkim. Ziemianie byli ludźmi szanowanymi w środowiskach wsi, działali w samorządach lokalnych, pełnili tradycyjną funkcję kolatorów w parafiach, roztaczali szeroką opieką potrzebujących (filantropia na wsi i w miastach). Inicjowali zmiany gospodarcze, społeczne, a dwór na wsi był swego rodzaju centrum kulturalnym małych regionów. Dzięki autorytetowi ziemian wielu synów chłopskich poszło na wojnę, wstępując ochotniczo do polskiej armii, walczącej z bolszewikami. W kręgach polskiej dyplomacji (szczególnie zagranicznej) oraz wśród dowódców wojska, jak też w jego szeregach na froncie, było wielu ziemian, począwszy od znanych generałów: Rozwadowskiego, Szeptyckiego, Grzmota-Skotnickiego, Komorowskiego "Bora", oficerów, jak np. Wieniawa-Długoszowski czy "Hubal" (H. Dobrzański), a np. na Kazimierzu Młodzianowskim (o czym słyszymy w audycji) skończywszy.
Niebagatelną rolę spełniły kobiety - ziemianki, które nie tylko gospodarowały w majątkach podczas nieobecności mężów, ale wspomagały akcje aprowizacyjne (razem ze Związkiem Ziemian), wiele z nich też było sanitariuszkami, prowadziły szpitale polowe itd. Wielką sławą okryły się np. Marcelina Rościszewska w Płocku (jako działaczka i obrończyni Płocka), Teresa Grodzińska z Radomia (sanitariuszka), czy jej kuzynka, Maria Zdziarska.
O udziale ziemian w wojnie polsko-bolszewickiej, zarówno aprowizacyjno-organizacyjnym, jak też wprost w walkach na froncie oraz o znaczeniu historycznym tego środowiska w okresie kształtowania się polskich granic po zaborach, w programie mówi dr Marcin K. Schirmer, historyk, prezes Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego, autor książki: "Polscy ziemianie w obronie ojczyzny podczas wojny z bolszewikami 1919-1921".
Kategorie:
OGÓLNY OPIS PODCASTU
Łosiowisko
Odcinki podcastu (534)
-
Mazowsze średniowieczne
O dziejach Mazowsza, na przykładzie ziemi czerskiej, w okresie głównie książęcym i nieco w okresie królewskim. Gośćmi Piotra Łosia były dr Anna Salina i dr Marta Piber-Zbieranowska z IH PAN.
-
19.03.2023
-
47 min 54 s
-
-
Makatka europejska w Tłuszczu
O makatce europejskiej (również o polskiej), której wystawa pt. "Kicz czy sztuka?" ze zbiorów Elżbiety i Piotra Branekovych czynna jest (do 6 kwietnia br.) w Społecznym Muzeum Ziemi Tłuszczańskiej w Tłuszczu, w programie opowiadała Elżbieta Piskorz-Branekova, wybitna polska etnograf.
-
12.03.2023
-
50 min 44 s
-
-
Dzień Przewodnika Turystycznego
Z okazji Międzynarodowego Dnia Przewodnika Turystycznego, który obchodzony był 21 lutego, w programie o swojej pracy, o ciekawych spotkaniach z ludźmi, o przygotowywaniu wycieczek, ale też o nieistniejącym już obowiązku posiadania licencji na prowadzenie działalności przewodnickiej, w programie mówili: Liliana Kołłątaj - Klub Globtrotera Warszawa, Ewa Stangrodzka-Kozłowska z PTTK w Ciechanowie oraz Adrian Sobieszczański - Warszawski Przewodnik.
-
26.02.2023
-
52 min 36 s
-
-
Z dziejów Radziejowic
O historii założenia pałacowo-parkowego w Radziejowicach, o kolekcji malarstwa Józefa Chełmońskiego oraz o dawnych właścicielach pałacu, czyli o Radziejowskich i Krasińskich, w programie mówili: dr Beata Fortuna-Antoszkiewicz z SGGW w Warszawie, Maria Barbasiewicz, historyk i zabytkoznawca, Urszula Karpińska, przewodnik po Radziejowicach oraz prof. Krzysztof K. Pawłowski, urbanista, nestor polskiej szkoły konserwacji zabytków.
-
19.02.2023
-
50 min 25 s
-
-
Jedna wieś - dwie społeczności
Drobna szlachta i chłopi - czy mieli ze sobą coś wspólnego? - opowiadają mieszkańcy Podlasia, pochodzący z obu warstw społecznych.
-
12.02.2023
-
42 min 55 s
-
-
Smacznie z Mazowsza
O smacznych, tradycyjnych potrawach mazowieckich opowiadały panie, najczęściej z kół gospodyń wiejskich na Mazowszu, m.in. Jadwiga Meller, Wiesława Cabaj, Anna Kotuniak i Apolonia Sasin.
-
05.02.2023
-
52 min 20 s
-
-
Węgielnica w Dobrzycy
O historii pałacu Gorzeńskich i Czarneckich, w porównaniu z mazowieckim pałacem w Małej Wsi w programie opowiadał Kazimierz Balcer, kustosz Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy.
-
29.01.2023
-
49 min 23 s
-
-
Varia mazowieckie
Jak wyglądał dom robotniczy w Żyrardowie, a jak salon w Gołotczyźnie u Aleksandry z Sędzimirów Bąkowskiej? Czy w Gąsiorówce pamiętają Jerzego Ficowskiego? - mazowieckie różności, a na końcu piękna stara, tzw. dworska pieśń "Ty pójdziesz górą...", wykonana przez Jacka Kowalskiego, a kojarzona przez wszystkie pokolenia z Powstaniem Styczniowym.
-
22.01.2023
-
48 min 38 s
-
-
O Wandzie Modzelewskiej z Gładczyna
Wanda z Grabowskich Modzelewska (1890-1973) była amatorką i pasjonatką, która od zapomnienia ocalała mazowiecką (i nie tylko) kulturę ludową. Była ziemianką, najpierw wspomagającą męża Mariana Modzelewskiego w prowadzeniu majątku, a po jego śmierci w 1934 roku, rolnictwem z sukcesami zajmowała się sama. Jednocześnie rozwijała swoją wielką pasję, jaką była dla niej kultura ludowa.
Założyła spółdzielnię chałupniczą, w której kobiety wiejskie na jej zlecenie haftowały, a ona produkty te sprzedawała m.in. w Warszawie. Miała świadomość, że nie jest to kwestia tylko zarobku na wsi, ale również ożywienie przygaszającej kultury i sztuki najpierw Puszczy Białej (Kurpi), a potem i innych regionów Polski.
Pozostawiła po sobie bardzo cenne zapiski, mimo, że u początków jej aktywności na tym polu była wątpliwość. Bo czy nanoszenie tradycyjnego wzoru haftu na obrusy, serwety i inne płótna, a używanego dotychczas np. tylko na koszulach, jest ratowaniem tradycji, czy też może kreacją zupełnie czegoś nowego? Dziś chyba już nikt nie ma wątpliwości, że mamy do czynienia z kustoszką, „archiwistką”, animatorką żywej kultury ludowej, która postanowiła zachować jej wytwory dla kolejnych pokoleń. To dzięki niej między innymi, czyli Wandzie Modzelewskiej, Państwowy Zespół Pieśni i Tańca ma tak piękne i mimo wszystko najbliższe oryginałowi stroje. Ponoć Mira Zimińska-Sygietyńska swoje dziewczęta chciała ubrać w stroje baletowe, ale siła argumentów Wandy Modzelewskiej była taka, że ostatecznie oboje Sygietyńscy zgodzili się, aby zespół tańczył w strojach autentycznych. Wanda Modzelewska więc, u schyłku życia, została kostiumologiem PZPiT „Mazowsze”.
O Wandzie Modzelewskiej, której „Materiały o kulturze i sztuce ludowej Polski” ukazały się właśnie drukiem, w programie mówiła Elżbieta Miecznikowska, redaktor naukowa opracowania naukowego wymienionego dzieła W. Modzelewskiej.
-
15.01.2023
-
49 min 42 s
-
-
Opinogóra w życiu kolekcjonera
O swoich wieloletnich odkryciach historycznych na temat różnych dzieł sztuki i pamiątek narodowych, w tym o portretach Krasińskich z Opinogóry, w programie opowiadał Wojciech Przybyszewski, redaktor naczelny "Spotkań z Zabytkami"
-
08.01.2023
-
40 min 54 s
-
PODCASTY
Inne z tej kategorii
-
124 odcinki
-
Latające radio doktora Kruszewicza
510 odcinkówDr Andrzej G. Kruszewicz, z zamiłowania ornitolog i podróżnik, autor ponad 30 książek, z zawodu lekarz weterynarii, a od 2009 roku dyrektor Warszawskiego ZOO.
-
Palimpsest, czyli wszystkie Warszawy Piotra Otrębskiego
56 odcinków -
Polak potrafi
1237 odcinkówCezary Polak zaprasza do audycji ludzi, którzy mieli odwagę działać inaczej