Łosiowisko

Ziemianie na wojnie z bolszewikami

  • Piotr Szymon Łoś

  • 25.09.2022
  • 48 min 42 s

Krótki opis odcinka

"Polscy ziemianie w obronie ojczyzny podczas wojny z bolszewikami 1919-1921" - to tytuł jednej z najnowszych książek, wydanych przez Instytut Pamięci Narodowej, która porusza zagadnienie historyczne dotychczas tylko szczątkowo obecne w historiografii. Praca ta jest właściwie pionierska, bo po raz pierwszy omówiony został wątek wojny polsko-bolszewickiej, uwzględniający masowy udział ziemian w wydarzeniach lat 1919-1921. Ziemianie stanowili niewielką grupę społeczną w pierwszej połowie XX wieku (ok. 2% w skali całego społeczeństwa), ale dysponowali jeszcze dużym kapitałem gospodarczym (majątki ziemskie), ale również, co autor bardzo podkreśla w książce, tzw. ludzkim. Ziemianie byli ludźmi szanowanymi w środowiskach wsi, działali w samorządach lokalnych, pełnili tradycyjną funkcję kolatorów w parafiach, roztaczali szeroką opieką potrzebujących (filantropia na wsi i w miastach). Inicjowali zmiany gospodarcze, społeczne, a dwór na wsi był swego rodzaju centrum kulturalnym małych regionów. Dzięki autorytetowi ziemian wielu synów chłopskich poszło na wojnę, wstępując ochotniczo do polskiej armii, walczącej z bolszewikami. W kręgach polskiej dyplomacji (szczególnie zagranicznej) oraz wśród dowódców  wojska, jak też w jego szeregach na froncie, było wielu ziemian, począwszy od znanych generałów: Rozwadowskiego, Szeptyckiego, Grzmota-Skotnickiego, Komorowskiego "Bora", oficerów, jak np. Wieniawa-Długoszowski czy "Hubal" (H. Dobrzański), a np. na Kazimierzu Młodzianowskim (o czym słyszymy w audycji) skończywszy.    Niebagatelną rolę spełniły kobiety - ziemianki, które nie tylko gospodarowały w majątkach podczas nieobecności mężów, ale wspomagały akcje aprowizacyjne (razem ze Związkiem Ziemian), wiele z nich też było sanitariuszkami, prowadziły szpitale polowe itd. Wielką sławą okryły się np. Marcelina Rościszewska w Płocku (jako działaczka i obrończyni Płocka), Teresa Grodzińska z Radomia (sanitariuszka), czy jej kuzynka, Maria Zdziarska.   O udziale ziemian w wojnie polsko-bolszewickiej, zarówno aprowizacyjno-organizacyjnym, jak też wprost w walkach na froncie oraz o znaczeniu historycznym tego środowiska w okresie kształtowania się polskich granic po zaborach, w programie mówi dr Marcin K. Schirmer, historyk, prezes Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego, autor książki: "Polscy ziemianie w obronie ojczyzny podczas wojny z bolszewikami 1919-1921". 

Opis odcinka

"Polscy ziemianie w obronie ojczyzny podczas wojny z bolszewikami 1919-1921" - to tytuł jednej z najnowszych książek, wydanych przez Instytut Pamięci Narodowej, która porusza zagadnienie historyczne dotychczas tylko szczątkowo obecne w historiografii. Praca ta jest właściwie pionierska, bo po raz pierwszy omówiony został wątek wojny polsko-bolszewickiej, uwzględniający masowy udział ziemian w wydarzeniach lat 1919-1921.

Ziemianie stanowili niewielką grupę społeczną w pierwszej połowie XX wieku (ok. 2% w skali całego społeczeństwa), ale dysponowali jeszcze dużym kapitałem gospodarczym (majątki ziemskie), ale również, co autor bardzo podkreśla w książce, tzw. ludzkim. Ziemianie byli ludźmi szanowanymi w środowiskach wsi, działali w samorządach lokalnych, pełnili tradycyjną funkcję kolatorów w parafiach, roztaczali szeroką opieką potrzebujących (filantropia na wsi i w miastach). Inicjowali zmiany gospodarcze, społeczne, a dwór na wsi był swego rodzaju centrum kulturalnym małych regionów. Dzięki autorytetowi ziemian wielu synów chłopskich poszło na wojnę, wstępując ochotniczo do polskiej armii, walczącej z bolszewikami. W kręgach polskiej dyplomacji (szczególnie zagranicznej) oraz wśród dowódców  wojska, jak też w jego szeregach na froncie, było wielu ziemian, począwszy od znanych generałów: Rozwadowskiego, Szeptyckiego, Grzmota-Skotnickiego, Komorowskiego "Bora", oficerów, jak np. Wieniawa-Długoszowski czy "Hubal" (H. Dobrzański), a np. na Kazimierzu Młodzianowskim (o czym słyszymy w audycji) skończywszy. 

 

Niebagatelną rolę spełniły kobiety - ziemianki, które nie tylko gospodarowały w majątkach podczas nieobecności mężów, ale wspomagały akcje aprowizacyjne (razem ze Związkiem Ziemian), wiele z nich też było sanitariuszkami, prowadziły szpitale polowe itd. Wielką sławą okryły się np. Marcelina Rościszewska w Płocku (jako działaczka i obrończyni Płocka), Teresa Grodzińska z Radomia (sanitariuszka), czy jej kuzynka, Maria Zdziarska.

 

O udziale ziemian w wojnie polsko-bolszewickiej, zarówno aprowizacyjno-organizacyjnym, jak też wprost w walkach na froncie oraz o znaczeniu historycznym tego środowiska w okresie kształtowania się polskich granic po zaborach, w programie mówi dr Marcin K. Schirmer, historyk, prezes Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego, autor książki: "Polscy ziemianie w obronie ojczyzny podczas wojny z bolszewikami 1919-1921". 

Kategorie:

OGÓLNY OPIS PODCASTU

Łosiowisko

Odcinki podcastu (534)

  • Mazowsze średniowieczne

    • 19.03.2023

    • 47 min 54 s

  • Makatka europejska w Tłuszczu

    • 12.03.2023

    • 50 min 44 s

  • Dzień Przewodnika Turystycznego

    • 26.02.2023

    • 52 min 36 s

  • Z dziejów Radziejowic

    • 19.02.2023

    • 50 min 25 s

  • Jedna wieś - dwie społeczności

    • 12.02.2023

    • 42 min 55 s

  • Smacznie z Mazowsza

    • 05.02.2023

    • 52 min 20 s

  • Węgielnica w Dobrzycy

    • 29.01.2023

    • 49 min 23 s

  • Varia mazowieckie

    • 22.01.2023

    • 48 min 38 s

  • O Wandzie Modzelewskiej z Gładczyna

    • 15.01.2023

    • 49 min 42 s

  • Opinogóra w życiu kolekcjonera

    • 08.01.2023

    • 40 min 54 s

1
2
3
...
52
53
54