"Wiara i Nadzieja na zesłaniu" to tytuł wystawy, zorganizowanej w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej - Muzeum Niepodległości, otworzonej dnia 17 września w Dniu Sybiraka i w kolejną rocznicę napaści sowieckiej na wschodnie tereny Polski w 1939 roku. Inspiracją do podjęcia tematu losu polskich zesłańców w XX wieku było odnalezienie w zbiorach Muzeum miniaturowego wisiorka o tematyce religijnej (serduszko, krzyżyk, kotwiczka), zrobionego przez Teresę Skalską, jak też ryngrafu, wykonanego z puszki po konserwie. Przedmioty te symbolizują odniesienie się zesłańców do sfery sacrum, która pozwalała przeżyć najtrudniejsze chwile na zesłaniu, zarówno przez osoby wierzące, jak też niewierzące lub będące obojętne wobec religii. Szerzej zaś, zgromadzone przedmioty, związane z losem zesłańczym, a zestawione z twórczością kilku artystów, podejmujących tę tematykę, stanowią symboliczną opowieść o gehennie Polaków na Wschodzie i ich tożsamości narodowej. O ekspozycji, która będzie czynna do końca 2024 roku, w programie mówiła jej autorka, Małgorzata Karolina Piekarska, historyk sztuki, kierownik Działu Zbiorów Muzeum Niepodległości w Warszawie.  

O pracy muzealnika: wyborze tematów badawczych i wystawienniczych, o zbiorach i ich magazynowaniu, ale też o edukacji oraz promocji wydarzeń muzealnych, na przykładzie Muzeum Regionalnego im. M. Asłanowicza w Siedlcach w programie mówiły pracownice merytoryczne tej placówki: Agnieszka Hyckowska i dr Agnieszka Pasztor. 

O wystawie „Czy mnie jeszcze pamiętasz – PRL w Siedlcach” (wątki życia społecznego w mieście oraz życia ludzi w zaciszu domowym) w programie mówiła Agnieszka Hyckowska, kuratorka wystawy z Muzeum Regionalnego w Siedlcach.

Powiat wołomiński nie ma zbyt wielu zabytków, choć te, które są należą do ciekawych i coraz bardziej odwiedzanych przez turystów. Najstarszy z nich to pałac Grzybowskich, a na końcu Karskich w Chrzęsnem (gm. Tłuszcz), wybudowany w 1635 roku. Są też przydrożne krzyże, inne dwory i pałace, są budynki użyteczności publicznej także zabytkowe. Są wreszcie niewielkie rzeki, których obecność w krajobrazie powoduje, że ten podwarszawski powiat ma swój urok i niezastąpiony klimat. A jak tek krajobraz kultury materialnej i przyrody wygląda z wysokości roweru – opowiada w programie Arkadiusz Łukasiak, historyk, krajoznawca, miłośnik podróży na rowerze, autor „Wycieczek z Historią” (cz. 1).

Muzeum Pozytywizmu w Gołotczyźnie znane jest przede wszystkim z dwóch postaci historycznych, które mocno związały swe losy z tym miejscem. Są to Aleksandra z Sędzimirów Bąkowska i Aleksander Świętochowski. To między innymi ich idee i działania sprawiły, że na polskich ziemiach po marazmie po powstaniu styczniowym 1863 roku rozwinęły się praca organiczna i praca u podstaw, szczególnie na polskiej wsi. Ponieważ region Mazowsza ciechanowskiego jest bogaty w tzw. drobną szlachtę (niewiele różniącą się od chłopów pod kątem ekonomicznym, za to kultywującą swe szlacheckie pochodzenie oraz etos), nieżyjąca już dr Irena Kotowicz-Borowy wraz z Zespołem Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie, rozpoczęła organizację swego rodzaju skansenu wsi drobnoszlacheckiej. Stąd też jednym z pierwszych obiektów, który pojawił się na terenie zespołu dworsko-parkowego Bąkowskich w Gołotczyźnie (jako Oddział Muzeum w Ciechanowie) był dworek (przez prof. M. Rozbicką nazywany też „chałupą dworkową”) drobnoszlacheckim. W programie o drobnej szlachcie mazowieckiej, jak o tym szlacheckim domu opowiada Łukasz Szpejewski, historyk, adiunkt muzealny w Muzeum Pozytywizmu w Gołotczyźnie (Oddział Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie).

O XXVII Europejskich Dniach Dziedzictwa (EDD) na Zamku książąt mazowieckich w Czersku (gm. Góra Kalwaria) w programie mówił Dariusz Falana, dyrektor Ośrodka Kultury w Górze Kalwarii.

Jest informatykiem, ale od wielu lat pracuje w muzealnictwie, prowadząc z sukcesem takie placówki jak Muzeum Woli czy jako wicedyrektor ówczesne Muzeum Miasta Stołecznego Warszawy. Przez ostatnią dekadę zaś bardzo rozwinął (będąc dyrektorem instytucji) Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy. Od października br. Wiesław Kaczmarek przechodzi na emeryturę, pozostawiając po sobie wdzięczną pamięć pracowników, naukowców i potomków ziemian. Dyrektor Wiesław Kaczmarek zapowiada jednak, że do zajęć, związanych z zabytkami i szeroko pojętą humanistyką, jeszcze powróci. A tymczasem w „Sekretach Mazowsza” nieco wspomnień zasłużonego muzealnika.  

Zrabowana Warszawa. Straty w prywatnych zbiorach i artystycznych kolekcjach mieszkańców warszawy w latach 1939-1945 (Warszawa 2024, wyd., Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego) to najnowsza, poprzedzona wieloletnimi kwerendami, praca dr. Mariusza Klareckiego, historyka sztuki, kuratora Pałacu pod Blachą w Muzeum Zamek Królewski w Warszawie, specjalizującego się m.in. właśnie w badaniu strat Warszawy w obszarze dzieł sztuki oraz w problematyce historii rewindykacji dóbr kultury.

Koordynatorkami wydawnictwa są pp. Dorota Wada i Ewa Witkowska, redakcja i korekta Grażyna Waluga. Książke bardzo wzbogaca plastycznie i dokumentalnie grafika oraz liczne fotografie archiwalne.

Publikację recenzowali: dr hab. Piotr Majewski oraz dr Tomasz Adam Pruszak, a z autorem Mariuszem Klareckim oraz Ewą Witkowską z MKiDN rozmawiał Piotr Łoś.

O zabytkowym lamusie w Hawłowicach Górnych, odzyskanym przez rodzinę w 2002 roku, w programie mówił prof. dr hab. Marian Wolski, historyk, przewodniczący Rady Fundacji Zofii i Jana Włodków, laureat tegorocznej edycji ogólnopolskiego konkursu pod hasłem „Zabytek Zadbany”. Nagroda została przyznana za wykonanie badań, konserwację obiektu oraz nienaganną, stałą opiekę nad nim. Zabytek został ocalony, podczas badań, a dzięki doskonałej pamięci i ustnemu przekazowi nieżyjącej już matki właściciela, Irenie z Wolskich Wołkowskiej (1928-2014), zlokalizowano i odkryto przepiękne polichromie. W budynku tym – dzięki zachowanym kaflom – odtworzono XVI-wieczny piec, który jest jedynym działającym takim obiektem w Polsce.