Łosiowisko

Ziemianie na wojnie z bolszewikami

  • Piotr Szymon Łoś

  • 25.09.2022
  • 48 min 42 s

Krótki opis odcinka

"Polscy ziemianie w obronie ojczyzny podczas wojny z bolszewikami 1919-1921" - to tytuł jednej z najnowszych książek, wydanych przez Instytut Pamięci Narodowej, która porusza zagadnienie historyczne dotychczas tylko szczątkowo obecne w historiografii. Praca ta jest właściwie pionierska, bo po raz pierwszy omówiony został wątek wojny polsko-bolszewickiej, uwzględniający masowy udział ziemian w wydarzeniach lat 1919-1921. Ziemianie stanowili niewielką grupę społeczną w pierwszej połowie XX wieku (ok. 2% w skali całego społeczeństwa), ale dysponowali jeszcze dużym kapitałem gospodarczym (majątki ziemskie), ale również, co autor bardzo podkreśla w książce, tzw. ludzkim. Ziemianie byli ludźmi szanowanymi w środowiskach wsi, działali w samorządach lokalnych, pełnili tradycyjną funkcję kolatorów w parafiach, roztaczali szeroką opieką potrzebujących (filantropia na wsi i w miastach). Inicjowali zmiany gospodarcze, społeczne, a dwór na wsi był swego rodzaju centrum kulturalnym małych regionów. Dzięki autorytetowi ziemian wielu synów chłopskich poszło na wojnę, wstępując ochotniczo do polskiej armii, walczącej z bolszewikami. W kręgach polskiej dyplomacji (szczególnie zagranicznej) oraz wśród dowódców  wojska, jak też w jego szeregach na froncie, było wielu ziemian, począwszy od znanych generałów: Rozwadowskiego, Szeptyckiego, Grzmota-Skotnickiego, Komorowskiego "Bora", oficerów, jak np. Wieniawa-Długoszowski czy "Hubal" (H. Dobrzański), a np. na Kazimierzu Młodzianowskim (o czym słyszymy w audycji) skończywszy.    Niebagatelną rolę spełniły kobiety - ziemianki, które nie tylko gospodarowały w majątkach podczas nieobecności mężów, ale wspomagały akcje aprowizacyjne (razem ze Związkiem Ziemian), wiele z nich też było sanitariuszkami, prowadziły szpitale polowe itd. Wielką sławą okryły się np. Marcelina Rościszewska w Płocku (jako działaczka i obrończyni Płocka), Teresa Grodzińska z Radomia (sanitariuszka), czy jej kuzynka, Maria Zdziarska.   O udziale ziemian w wojnie polsko-bolszewickiej, zarówno aprowizacyjno-organizacyjnym, jak też wprost w walkach na froncie oraz o znaczeniu historycznym tego środowiska w okresie kształtowania się polskich granic po zaborach, w programie mówi dr Marcin K. Schirmer, historyk, prezes Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego, autor książki: "Polscy ziemianie w obronie ojczyzny podczas wojny z bolszewikami 1919-1921". 

Opis odcinka

"Polscy ziemianie w obronie ojczyzny podczas wojny z bolszewikami 1919-1921" - to tytuł jednej z najnowszych książek, wydanych przez Instytut Pamięci Narodowej, która porusza zagadnienie historyczne dotychczas tylko szczątkowo obecne w historiografii. Praca ta jest właściwie pionierska, bo po raz pierwszy omówiony został wątek wojny polsko-bolszewickiej, uwzględniający masowy udział ziemian w wydarzeniach lat 1919-1921.

Ziemianie stanowili niewielką grupę społeczną w pierwszej połowie XX wieku (ok. 2% w skali całego społeczeństwa), ale dysponowali jeszcze dużym kapitałem gospodarczym (majątki ziemskie), ale również, co autor bardzo podkreśla w książce, tzw. ludzkim. Ziemianie byli ludźmi szanowanymi w środowiskach wsi, działali w samorządach lokalnych, pełnili tradycyjną funkcję kolatorów w parafiach, roztaczali szeroką opieką potrzebujących (filantropia na wsi i w miastach). Inicjowali zmiany gospodarcze, społeczne, a dwór na wsi był swego rodzaju centrum kulturalnym małych regionów. Dzięki autorytetowi ziemian wielu synów chłopskich poszło na wojnę, wstępując ochotniczo do polskiej armii, walczącej z bolszewikami. W kręgach polskiej dyplomacji (szczególnie zagranicznej) oraz wśród dowódców  wojska, jak też w jego szeregach na froncie, było wielu ziemian, począwszy od znanych generałów: Rozwadowskiego, Szeptyckiego, Grzmota-Skotnickiego, Komorowskiego "Bora", oficerów, jak np. Wieniawa-Długoszowski czy "Hubal" (H. Dobrzański), a np. na Kazimierzu Młodzianowskim (o czym słyszymy w audycji) skończywszy. 

 

Niebagatelną rolę spełniły kobiety - ziemianki, które nie tylko gospodarowały w majątkach podczas nieobecności mężów, ale wspomagały akcje aprowizacyjne (razem ze Związkiem Ziemian), wiele z nich też było sanitariuszkami, prowadziły szpitale polowe itd. Wielką sławą okryły się np. Marcelina Rościszewska w Płocku (jako działaczka i obrończyni Płocka), Teresa Grodzińska z Radomia (sanitariuszka), czy jej kuzynka, Maria Zdziarska.

 

O udziale ziemian w wojnie polsko-bolszewickiej, zarówno aprowizacyjno-organizacyjnym, jak też wprost w walkach na froncie oraz o znaczeniu historycznym tego środowiska w okresie kształtowania się polskich granic po zaborach, w programie mówi dr Marcin K. Schirmer, historyk, prezes Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego, autor książki: "Polscy ziemianie w obronie ojczyzny podczas wojny z bolszewikami 1919-1921". 

Kategorie:

OGÓLNY OPIS PODCASTU

Łosiowisko

Historia, tradycje, zabytki, ciekawi ludzie. Dwory, pałace, wiejskie chaty, dworce kolejowe. Przyroda: rzeki, lasy, zwierzęta. Kultura, zróżnicowanie wyznaniowe i kulturowe, mniejszości narodowe. Literatura i opowieści ludzi wsi. A wszystko jak u Reja: między panem, wójtem i plebanem. Mazowsze, Podlasie, Kurpie, ziemia radomska. Regionalizm na tle kultury oraz historii kraju i narodu. 

Odcinki podcastu (586)

  • Drewnica – z historii lecznictwa psychiatrycznego na Mazowszu

    • 24.03.2024

    • 49 min 56 s

  • Z uczucia do Podlasia - Magdalena Stasiuk

    • 17.03.2024

    • 50 min 20 s

  • O Cecylii Plater-Zyberkównie

    • 10.03.2024

    • 52 min 50 s

  • Fabryka Fajansu w Iłży

    • 03.03.2024

    • 46 min 15 s

  • O Wincentym Witosie

    • 25.02.2024

    • 46 min 25 s

  • Dwory i ludzie na Mazowszu

    • 18.02.2024

    • 50 min 50 s

  • 11.02.2024

    • 11.02.2024

    • 49 min 06 s

  • Z wizytą u malarki: Elżbieta Radziwiłł

    • 29.01.2024

    • 49 min 07 s

  • Zwierzęta w lesie i obok nas

    • 21.01.2024

    • 48 min 33 s

  • 14.01.2024

    • 14.01.2024

    • 48 min 04 s

1
2
3
...
57
58
59