Czesława Kaczyńska wychowała się we wsi Strzałki na Kurpiach Zielonych, gdzie w skromnym gospodarstwie - jak wspominała - pod lasem, mieszkała ze swoimi rodzicami. Tam poznała prawdziwą wieś, pełną tradycji, obyczajów, ale także biedy i ciężkiej pracy. Artystka - z domu Staśkiewicz, jest córką Franciszka i Stanisławy z Porębów, a wnuczką Józefa i jego pierwszej żony, Marianny z domu Klusek.

Umiejętności artystycznych Czesława Staśkiewiczówna (ur. 1950) uczyła się u drugiej żony dziadka, Antoniny ze Szczepanków. Babka była wycinankarką, tkaczką, koronkarką, hafciarką, piekła pieczywo obrzędowe itp. Z kolei w pokoleniu rodziców Kaczyńskiej, sztuką kurpiowską zajmowali się: Stanisława z Porębów (mama), Franciszka ze Staśkiewiczów Suchowiecka (bratowa ojca), Józef i Stanisława z Górskich Staśkiewiczowie (brat z żoną), ciotka Stanisława z Dawidów i Czesław Staśkiewiczowie, kolejna ciotka Stanisława ze Staśkiewiczów Olendrowa, Aleksandra z Kisielów i Bolesław Staśkiewiczowie oraz Celina i Wincenty Staśkiewiczowi. No i rodzeństwo: Stanisława Dawid z mężem, Henryk z żoną Genowefą Staśkiewiczowie, jak też nieżyjący już mąż Stanisław Kaczyński - wytwarzał łyżwy. Jedna z sióstr jej dziadka Staśkiewicza wyszła za mąż za Konopkę z Tatar, których córka Czesława Konopkówna (1925-1993) była jedną z najwybitniejszych twórczyń na Kurpiach.

Kurpiowski ambasador

- Spotkałyśmy się z Czesławą na jakiejś imprezie. Mówię do niej "proszę pani", a ona oburzyła się: "jaka ja dla ciebie pani, jestem twoją ciotką" - opowiadała w audycji "Rody i rodziny Mazowsza" Czesława Kaczyńska. Ze względu na liczbę wyjazdów zagranicznych i edukację kulturową, którą z powodzeniem od lat prowadzi, Czesława przejęła w pewnym sensie rolę owej ciotki ze wsi Tatary, którą nazywano kurpiowskim ambasadorem Polski na świecie.

Staśkiewiczów ród

O Staśkiewiczach na Kurpiach mówi się „ród”. Nie tylko dlatego, że są liczni (organizują zjazdy rodzinne), ale przede wszystkim ze względu na to, że w każdym pokoleniu przynajmniej kilka osób para się sztuką regionalną. To naturalnie nie tylko talent, ale też szczególna historia. Mówiąc w uproszczeniu Kurpie są „narodem” wolnym. Wobec powyższego, na swoje życie i utrzymanie rodzin musieli zarabiać sami. Korzystali z darów natury, zajmując się bartnictwem, zbieraniem owoców runa leśnego, uprawą roślin i hodowlą zwierzęcą we własnych gospodarstwach. Pełni hardości, patriotyzmu i dumy przetrwali, rozwijając też przepiękną kulturę, dostosowaną do kalendarza przyrody i bieżącego życia. To, co dziś nazywamy kulturą kurpiowską, stanowiło część ich codziennego bytowania.

Kultura wsi

Z czasem, a w przypadku środowiska rodzinnego i lokalnego przodków Czesławy Kaczyńskiej, ta kultura z rękodziełem na czele, stała się również źródłem dochodów. Twórcy kurpiowscy więc, wkładając w to, co robią ogromne serce i umiejętności, z jednej strony ratują powoli ginącą kulturę wsi, z drugiej zaś mogą sobie dzięki temu dorobić. Twórczość Czesławy Kaczyńskiej nie skupia się tylko na wycinance, choć ta jest najbardziej znana. Artystka robi piękne wyroby koronkowe, haftowane, kwiaty (w tym wielkanocne palmy) z kolorowej bibuły. Nie stroni też od kuchni kurpiowskiej jej sztandarowym produktem jest piwo kozicowe, czyli specyficzny napój bezalkoholowy, robiony na bazie jałowca. Ciasto obrzędowe jest zaś czymś najzupełniej normalnym, ale także chętnie nabywanym przez miłośników jej rękodzieła.

Kurpiowszczyzna Zielona

Czesławę Kaczyńską można spotkać wszędzie tam, gdzie ludzie pragną poznać Kurpiowszczyznę Zieloną. Jest pomysłodawczynią i organizatorką warsztatów sztuki ludowej „Ginące Zawody” w Kadzidle, bardzo często ma spotkania z dziećmi i młodzieżą w szkołach. Ale też zgodnie z zasadą, że Kurpie potrafią na swojej sztuce nieco zarobić chętnie realizuje zamówienia indywidualne lub też jeździ na rozliczne kiermasze i spotkania z kultura ludową. Pięknie śpiewa, jest członkinią zespołu „Kurpianka”, który istnieje do dziś. Gdy pojęła za męża Stanisława Kaczyńskiego ze szlacheckiego „zaścianka”, osiadła w mężowskim Dylewie, organizując tamtejsze życie społeczno-kulturalne. Reaktywowane przez nią (istniało już przed 1939 r.) Koło Gospodyń Wiejskich z zespołem śpiewaczym, a wcześniej jej własna izba regionalna, były i są atrakcją tej miejscowości. Jej wielką troską jest los tych wielu talentów artystycznych, których nie brakuje zarówno w jej rodzinie, jak szerzej w okolicach i samym Kadzidle. Dlatego też pełniła lub pełni przeróżne funkcje społeczne we władzach organizacji: Stowarzyszenia Artystów Kurpiowskich w Kadzidle, oddziału Kurpiowskiego Stowarzyszenia Twórców Ludowych w Ostrołęce, Związku Kurpiów w Ostrołęce, Rady Programowej przy Gminnym Ośrodku Kultury, Sporty i Rekreacji w Kadzidle; była też radną gminną. Z dumą podkreśla swój udział w pracach Zarządu Głównego (jako wiceprezes) Stowarzyszenia Twórców Ludowych w Lublinie. Spośród licznych odznaczeń, dyplomów i różnych form uhonorowania, trzeba wymienić: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski oraz medal Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” i obowiązkowo Nagrodę im. Oskara Kolberga.

Fot. Piotr Łoś/RDC, wykonane dn. 28 stycznia podczas jubileuszowej wystawy "Szacunek dla tradycji" w Muzeum Północno-Mazowieckim w Łomży

Zdjęcia:

Czesława Kaczyńska z koleżankami z Koła Gospodyń Wiejskich w Dylewie

Czesława Kaczyńska, Jubilatka, gość programu

Fragment drzewa genealogicznego kurpiowskiego rodu Staśkiewiczów

Fragment jubileuszowej wystawy, prezentujący tradycje historyczne rodziny Staśkiewiczów

Wycinanki (lobrzymie) autorstwa Czesławy Kaczyńskiej

Artystka przy pracy - w rękach nożyce do strzyżenia owiec, od zawsze używane na Kurpiach do robienia wycinanek