ZASADY PISOWNI I INTERPUNKCJI POLSKIEJ

Ważne zmiany w zasadach pisowni ogłosiła Rada Języka Polskiego. Wejdą one w życie 1 stycznia 2026 roku. Termin ten jest odległy, aby umożliwić wszystkim osobom i instytucjom dostosowanie się do nich.

Dokument o zmianach stanie się jedynym ważnym źródłem zasad ortograficznych i interpunkcyjnych.

Chodzi m.in. o reguły używania wielkich i małych liter, a także pisowni łącznej lub rozdzielnej oraz użycia łącznika. Ich celem jest ujednolicenie zasad i ułatwienie piszącym ich nauczenia się oraz stosowania w praktyce.

Rada nie wprowadziła (i nie zamierza wprowadzać w przyszłości) żadnych zmian podstawowych zasad regulujących oznaczanie w piśmie samogłosek i spółgłosek języka polskiego, na przykład dotyczących stosowania rz i ż, ch i h czy ó i u.

Jakie zmiany czekają polską ortografię?

Przymiotniki utworzone od nazw własnych, zakończone na -owski, np. chopinowski, będzie się zapisywać zawsze małą literą, a nazwy mieszkańców utworzone od nazw geograficznych – zawsze wielką (tak więc np. Rzymianin zapiszemy wielką literą niezależnie od tego, czy wyraz odnosi się do mieszkańca stolicy Włoch, czy do obywatela starożytnego państwa rzymskiego)

Wielką lub małą literą będzie można także zapisywać przymiotniki tworzone od imion, zakończone na -owy, -in(yn), -ów (np. jackowe dzieci lub Jackowe dzieci, Zosina lalka lub zosina lalka), a także różnego rodzaju nieoficjalne nazwy etniczne, takie jak makaroniarz (Makaroniarz).

Wielką literą będzie się zapisywać nazwy pojedynczych egzemplarzy wyrobów przemysłowych, np. Ford, niezależnie od tego, czy chodzi o nazwę firmy i marki (ciężarówka marki Ford), czy o konkretny egzemplarz (np. przed domem stał czerwony Ford).

Będzie się stosować jednolity zapis wielką literą wszystkich członów nazw własnych, w tym geograficznych w rodzaju Półwysep Hel, Wyspa Uznam oraz nazw obiektów topograficznych (np. Aleja Róż, Plac Zbawiciela, Park Kościuszki, Kopiec Wandy, Kościół Mariacki, Pałac Staszica, Zamek Książ, Most Poniatowskiego). Tylko wyraz ulica będzie – tak jak dotąd – pisany małą literą, np. ulica Józefa Piłsudskiego.

Pisownia partykuły nie z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi będzie zawsze łączna, także z formami stopnia wyższego i najwyższego (np. nielepszy, nielepiej). Zapis łączny nie z imiesłowami odmiennymi będzie obowiązkowy bez względu na znaczenie imiesłowu (np. niepalący, nieumyty). 

Łącznie będzie się zapisywać wyrażenia typu półżartem, półserio oraz cząstki niby- i quasi- z wyrazami zapisywanymi małą literą (np. nibyartysta, nibygotyk, quasiopiekun, quasinauka).

Rozdzielna będzie pisownia cząstek -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście ze spójnikami (np. Zastanawiam się, czy by nie pojechać w góry).

Dopuszczona zostanie rozdzielna (obok łącznej) pisownia cząstek super-, ekstra-, eko-, wege-, mini- i podobnych (np. superpomysł lub super pomysł) oraz wariantywna pisownia (z łącznikiem, przecinkiem lub spacją) wyrażeń typu tuż-tuż (tuż, tuż oraz tuż tuż).

Dlaczego zmiany w języku?

Rada uznała, że wprowadzenie tych zmian, dotyczących wyłącznie tzw. konwencjonalnych zasad pisowni, przyniesie korzyść w postaci uproszczenia i ujednolicenia zapisu poszczególnych grup wyrazów i połączeń, eliminacji wyjątków, a także likwidacji przepisów, których zastosowanie jest z różnych powodów problematyczne, np. wymaga od piszącego zbyt drobiazgowej analizy znaczeniowej tekstu.

To zaś przyczyni się do zmniejszenia liczby błędów językowych oraz – być może – umożliwi piszącym skupienie się na innych niż ortograficzne aspektach poprawności tekstu.

Rada zaznacza, że większość z wprowadzonych zmian była postulowana już wiele lat temu, jednak z najrozmaitszych powodów nie udało się wcześniej nadać im mocy obowiązującej.

Takie zmiany mają doprowadzić do wznowienia ciągłości polskiej kodyfikacji ortograficznej, przerwanej w 1963 roku.

Czytaj też: Co było na egzaminie ósmoklasisty z matematyki? [ARKUSZ]